30 May 2010

Sumáriu kazu ba monitorizaun iha Tribunal Distrital Baucau (TDB)

Summary of Monitoring of the Baucau District Court (May 2010)

JSMP Dili 24/05/2010 - JSMP kontinua halo monitorizasaun ba julgamentu kazu sira iha Tribunal Distrital Baucau iha fulan Maiu hahú hosi 11-13 Maiu 2010. JSMP observa katak prosesu julgamentu hala’o regularmente. Signifika katak tribunal marka oráriu julgamentu lor-loron. Kazu sira ne’ebé tribunal marka iha oráriu mak hanesan kazu krime kolektivu.

Maske nune’e dala barak kazu sira ne’e hetan adiamentu tanbá parte sira liu-liu arguidu, vítima no testemuña sira la marka sira nia prezensa iha tribunal. Tuir informasaun ne’ebé JSMP hetan iha tribunal katak parte sira la mai tanbá sira hela dok hosi tribunal.

JSMP haré mos katak dala barak tribunal la konsisten ho oráriu ne’ebé iha, tanbá devez enkuandu tribunal hahú julgamentu tarde liu maske parte sira mai tiha ona iha Tribunal.

Tuir mai informasaun kumpletu;

1) Julgamentu ba kazu Maus Tratus Konjuje, Nu: 36/CRM.C/2010/TDB, arguidu FM-11 Maiu 2010,

Iha akuzasaun hatete katak arguidu basa dala rua iha vítima nia hasan, tuku dala ida iha inus, tebe dala ida iha kotuk laran no tebe dala ida mos iha vítima nia moris fatin nune’e ran sai maka’as hosi vítima fatin refere.. Arguidu halo agresaun fisika ba vítima dala barak ona desde 2004 ho razaun vítima la kous oan mane ida ba arguidu.

Vítima hetan asistensia legal no protesaun hosi organizasaun FOKUPERS durante fulan 4. Arguidu ho vítima hala’o tiha ona akordu dame familiar ne’ebé rekere hosi arguidu rasik.

Arguidu konfesa buat hotu hanesan ne’ebé hakerek iha akuzasaun. Arguidu arepende ninia hahalok no promete iha tribunal oin katak nia sei la halo tan iha futuru.

Deklarasaun hanesan mos sai hosi vítima, maibe vítima husu ba tribunal atu labele kastigu arguidu tanbá entre sira nain rua agora moris iha paz no dame nia laran.

Alegasaun final hosi Ministeriu Publiku (MP) nafatin husu ba tribunal atu kondena arguidu ho pena suspensaun entre tinan 3-4 maske vítima rasik la kohi atu tribunal kondena arguidu. MP mos sei duvida kona-ba promesas arguidu katak sei la baku tan vítima tanbá arguidu nia hahalok grave tebes. Iha parte seluk Defeza husu tribunal atu konsidera onestidade arguidu nian no husu atu fo desizaun ne’ebé justu.

Desizaun ba kazu ne’e sei hala’o iha 25 Maiu 2010.

2) Kontinuasaun Julgamentu ba kazu Tentativa Omisídiu, Nu:149/crm.c/2009/TDB, Arguidu ZJ-11 Maiu 2010

Tribunal la hala’o julgamentu ba kazu ne’e tanbá testemuña ne’ebé tribunal notifika la marka prezensa. Tribunal hato’o ona karta notifikasaun dala rua ba testemuña refere liu hosi koperasaun PNTL noUNPOL. Tribunal sei hala’o fali julgamentu ba kazu ne’e iha loron 19 Maiu 2010.

3) Kontinuasaun Julgamentu ba kazu Tentativa Omisídiu, Nu: 209/CRM.C/2009/TDB, -12 Maiu 2010

Julgamentu ba arguidu nain 4 ho inisial AP, FS, AT no LP ne’e hala’o atu rona depoimentu testemuña sira. Testemuña ida ho naran inisial DX depoimenta kuñese arguidu sira tanbá hosi Suku ida deit, maibe kuandu akotensementu tentativa omisídiu ne’e akontese testemuña la iha fatin. ES nu’udar mos testemuña ne’ebé detein hela iha prizaun Becora (komete krime seluk), depoimenta iha momentu ne’ebá nia ho vítima hamutuk ho ema na’in rua ba iha to’os. Testemuña kuandu ba tesi ai, hasoru malu ho arguidu LP ho GR ameasa atu tá testemuña ne’e maibe testemuña hakiduk.

Kuandu testemuña fila, hasoru malu ho arguidu AT kaer hela tudik ho ran maibe la haré arguidu ne’e hakanek vitima. Testemuña haré arguidu FS tá vítima iha ninia ain tur, testemuña la haré arguidu AP tá vítima maibe haré AP kaer hela katana nakunu ho ran. Tanbá nune’e testemuña tuda fatuk ba arguidu nain rua ne’e hodi nune’e arguidu sira ses hosi fatin ne’ebá. Testemuña haré vítima nia isin nakonu ho ran tanbá hetan tá iha matan nune’e vítima nia matan naklosu sai, liman, ain tur, kabas no kotuk laran. Nune’e agora dau-daun vítima nia matan sorin loos troka tiha ho matan falsu.

Iha alegasaun final hosi MP atu kondena arguidu sira tuir ameasa kastigu ne’ebé prevé iha artigu 53 ho 338 Kodegu Penal Indonesia nian, tanbá haré katak provadu halo duni tentativa omisídiu ba vítima. Iha parte seluk DP kontra alegasaun no akuzasaun MP nian tanbá loloos vítima Miguel mak halo provakasaun no atake uluk hasoru arguidu sira. Tanba ne’e duni, husu ba tribunal atu konsidera no fo desizaun ne’ebé justu ba arguidu sira. Desizaun ba kazu ne’e sei hala’o iha loron 31 Maiu 2010.

4) Julgamentu ba kazu Omisídiu Nu: 190/CRM.C/2009/TDB-Maiu 2010,

Antes hahú julgamentu tribunal lê akuzasaun ba arguidu nain 3 ho inisial CF, AB no NX12 katak iha loron 3 Agostu 2008 akontese tuda malu entre suportador futebol sira, ho akontesementu ne’e arguidu CF lori katana, AB lori fatuk no NX lori tudik duni vítima CXB. Arguidu CF uza nia katana tá vítima nia kakorok to’o kotu nune’e rezulta vítima mate.

Arguidu hotu rezeita akuzasaun ne’e. Arguidu CF deklara katak la lori katana maibe haré arguidu NX lori katana, hodi duni vítima maibe la haré sé mak tá vítima ne’e. Nune’e tribunal haré fila fali autus ne’ebé iha kona-ba deklarasaun arguidu nian iha MP katak arguidu tá vítima to’o resulta vítima mate. Hatan ba ida ne’e arguidu deklara katak nia deklara duni iha MP katak nia mak tá vítima maibe tanbá arguidu nain rua seluk mak promete atu hari’í uma, fo kuda no karau ba arguidu CF.

Arguidu AB deklara, haré ema barak duni malu no tuda malu maibe la haré sé mak tá vítima. Arguidu AB mos deklara la’os nia mak oho vítima. Entertantu, arguidu NX deklara katak haré arguidu CF lori katana, duni vítima maibe la haré CF tá vítima.

Julgamentu ba kazu ne’e han tempu naruk kuaze oras hat nia laran nune’e tribunal la biban atu rona testemuña sira. Tribunal sei hala’o fali julgamentu ba kazu refere iha loron 1 Juñu 2010.

Atu hetan informasaun ne’ebé klean liu favor kontaktu: Luis de Oliveira Sampaio Direitur Eksekutivu JSMP email: Luis@jsmp.minihub.org Landline: 3323883

This article was sent to you by the Judicial System Monitoring Programme (JSMP). Through the provision of independent legal analysis, court monitoring and community outreach activities JSMP aims to contribute to and evaluate the ongoing process of building a strong and sustainable justice system in Timor Leste. Visit our website at http://www.jsmp.minihub.org

JSMP does not guarantee the content or endorse the views contained in articles distributed the list other than in respect of those publications prepared by JSMP itself

To subscribe send a blank email to:
list-subscribe@jsmp.minihub.org (Daily News and JSMP Publications)
jsmpreports-subscribe@jsmp.minihub.org (JSMP Reports)
justiceupdate-subscribe@jsmp.minihub.org (JSMP Justice Updates)
media-subscribe@jsmp.minihub.org (JSMP Press Releases)

For more information, please refer to our website: Se ita boot preciza informasaun tan, favor ida haree JSMP nia website:http://www.jsmp.minihub.org

No comments: