14 January 2018

JSMP - Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Dili Periódu Novembru 2017

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME
PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁRIU

Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Dili Periódu Novembru 2017

 Afirmasaun: Sumáriu Kazu tuirmai ne’e deskreve faktu sira no prosesu iha Tribunál tuir JSMP nia monitorizasaun independente, no deklarasaun ne’ebé parte sira fó iha Tribunál nia laran. Informasaun ne’e la reprezenta JSMP nia hanoin hanesan instituisaun ida.

 JSMP kondena maka’as forma violénsia hotu-hotu, liuliu hasoru feto no ema vulneravel. JSMP afirma laiha justifikasaun bá violénsia hasoru feto.



A. Sumáriu prosesu julgamentu kazu iha Tribunál Distritál Dili

Totál kazu ne’ebé JSMP monitoriza : 31

B Deskripsaun sumáriu bá desizaun kazu sira

 1.  Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika



Nú. Prosesu                                       : 0012/17.PDIDIL
Kompozisaun Tribunál            : Singulár
Juis                                          : Dr. Ivan P. Antonino
Prokuradór                              : Dr. Bartolomeu de Araujo
Defeza                                     : Dr. Cancio  Xavier
Tipu pena                                : Pena multa US$30.00

Iha 06 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide leitura sentesa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguida OdS hasoru nia laen, iha Distritu Dili.

Akuzasaun Prokuradór



Prokuradór akuza katak arguida la satisfas ho lezadu ne’ebé simu tiha osan veteranus nian maibé la selu sira-nia oan nia osan eskola. Nune’e, iha 26 Janeiru 2017, arguida bá iha lezadu nia servisu fatin iha edifísiu veteranus nian no husu bá lezadu nia xefi atu hapara lezadu husi nia servisu. Lezadu nia xefe hatan bá arguida katak sira nia problema rezolve hotu ona. Iha momentu ne’eba lezadu mós atu la’o ses tiha husi arguida maibé arguida tuir lezadu husi kotuk no tuku dala 1 iha lezadu nia kotuk laran no lori ai-manas aqua kiik ida rega ba iha lezadu nia matan no rezulta lezadu nia matan manas no sofre matan bubu.

Prokuradór akuza arguidu kontra 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3(a), 35(b) no 36 LKVD.

Produsaun provas

Iha prosesu julgamentu, arguida konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ninia hahalok, primeira-vez hatan iha Tribunál no promete sei la repete ninia hahalok ne’e iha futuru tantu hasoru família ka ema seluk.

Enkuantu, lezadu komfirma no kontinua reforsa faktus iha akuzasaun katak arguida tuku iha lezadu nia kotuk laran no rega ai-manas aqua kiik ida ba iha lezadu nia matan.

Alegasaun finál

Prokuradór husu ba Tribunál atu aplika pena multa ba arguida US$30.00 ne’ebé sei selu US$1.00 kada loron tanba konsidera arguida provadu komete krime hasoru lezadu.

Enkuantu Defeza husu bá Tribunál atu aplika pena admoestasaun bá arguida tanba arguida konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona ninia hahalok, promete sei la repete ninia hahalok ne’e iha futuru tantu hasoru família ka ema seluk, kolabora di’ak ho Tribunál no foin primeira-vez hatan iha Tribunál.

Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál prova katak arguida komete duni krime tuir faktus iha akuzasaun Prokuradór. Bazeia bá provas ne’e, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguida ho pena multa US$30.00 no sei selu US$1.00 kada loron durante loron 30.  Tribunál mós fiksa pena alternativa durante loron 40 iha prizaun, bainhira arguida la kumpri pena multa ne’e.


2.     Krime ofensa bá integridade fízika simples natureza violénsia doméstika    



Nú. Prosesu                                       : 0012/17.LIMBR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. Duarte Tilman

Prokuradór                              : Dr. Bartolomeu de Araujo 

Defeza                                     : Dr. Manuel Sarmento

Tipu Pena                                : Pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1 fulan 6



Iha 07 Novembru 2017, Tribunál Distrital Dili prezide leitura sentensa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu AdA hasoru nia feen, iha Distritu Likisá.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak lezada rona informasaun husi nia kolega feto (AF) katak arguidu atu hola feto seluk. Nune’e, iha 14 Fevereiru 2017, iha tuku 17.00 loro-kraik, lezada husu bá arguidu kona-ba informasaun ne’e no arguidu sai hirus no tuku dala 3 iha lezada nia ulun no foti ai-sanak baku dala 2 iha lezada nia kakorok sorin loos. Aleinde ne’e, arguidu riba sasan sira hanesan bikan, kanuru, termos, kopu no telefone. Iha loron ne’e kedas, lezada halai ba iha klínika hodi halo tratamentu médiku no kontinua bá hato’o keixa iha Eskuadra Polísia Maubara. Aktus hirak-ne’e rezulta lezada sofre moras, bubu metan iha fatin ne'ebé nu’udar alvu hosi arguidu ninia ofensa/agresaun hirak-ne’e no rezulta mós sasan sira ne’ebé arguidu riba hetan estraga.



Tuirmai, maizumenus iha fulan-Maiu 2017, iha tuku 21.00 kalan, arguidu dudu lezada maibé lezada la konsege monu. Durante moris hamutuk nu’udar feen ho laen, arguidu la konsidera lezada nu’udar nia feen tanba arguidu sempre halo amante ho feto seluk.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fizika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 (a), 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu rekuza katak nia la tuku lezada maibé rekoñese katak nia lori duni ai-sanak baku lezada. Arguidu deklara katak nia arrepende ba ninia hahalok.



Entretantu, lezada konfirma no kontinua reforsa faktus iha akuzasaun no deklara katak agora dadaun sira fahe malu ona tanba arguidu hola duni feto kiik. Kazu ne’e rezolve ona iha nivel suku ho rezultadu katak arguidu tenke taka lezada nia moe ho montante osan US$1,000.00. Aleinde ne’e, arguidu mós selu multa ho montante $250.00, bibi 1 ho foos saku 1 nu’udar konsekuensia husi arguidu ne’ebé nu’udar xefe aldeia maibé halo barulhu iha aldeia laran.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu komete duni krime hasoru lezada tanba de’it la satisfas ho lezada nia pergunta ne’ebé husu arguidu atu hola feto kiik no realidade agora dadaun arguidu hola duni feto kiik. Tanba ne’e, husu bá Tribunál kondena arguidu ho pena tuir akuzasaun nune’e bele prevene arguidu ninia hahalok.



Entretantu, Defeza husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun tanba arguidu konfesa no arrepende ona ninia hahalok.



Desizaun

Depois avalia faktus hotu, Tribunál konklui katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Tribunál konsidera katak pozisaun arguidu nu’udar autoridade lokál konstitui nu’udar sirkunstánsia agravantes iha kazu ne’e. Tanba ne’e, Tribunál kondena arguidu ho pena pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1 fulan 6 no husu ba arguidu kumpri akordu ne’ebé halo ona iha nivel suku.



3.     Krime ofensa bá integridade fízika simples natureza violénsia doméstika   

Nú. Prosesu                                       : 0030/16.LIMBR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. Duarte Tilman

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                                     : Dra. Joana Christina Pinto

Tipu pena                                : Pena admoestasaun



Iha 07 Novembru 2017, Tribunál Distrital Dili prezide leitura sentensa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu AdS hasoru nia-oan feto, iha Distritu Likisá.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 30 Novembru 2016, iha tuku 16.00 loro-kraik, lezada husu xavi motorizada nian bá iha arguidu atu lezada nia alin bá tula roupa iha tasi ibun. Bainhira lezada nia alin tula tiha roupa ne’e to’o iha uma, arguidu husu bá lezada dehan roupa ne’e mós ka lae no haruka atu tau/aruma tiha iha fatin. Maibé iha momentu ne’eba lezada lori roupa sira ne’e bá habai tiha, nune’e arguidu husu bá lezada katak “o brani kontra hau ka?. Lezada hatan katak roupa ne’e mós hotu, nune’e nia bá habai., Arguidu sente lakontente ho resposta lezada nian no foti tudik ida ameasa katak neneik sei oho mate tiha lezada. Depoisde ameasa hanesan ne’e, arguidu tuku dala 1 iha lezada nia matan fukun to’o kanek no ran sai barak halo lezada dezmaia monu tun kedas bá rai. Bainhira lezada konsiénte (sadar) no hader fali, lezada iha tiha ona klínika Maubara. Aktu ne’e rezulta lezada hetan suku pontu 3.



 Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2 3 (a), 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu no deklara katak lezada hanesan oan maibé tolok fali arguidu nu’udar nia-aman iha fatin públiku no arguidu konsidera katak lezada la respeitu arguidu. Enkuantu, lezada konfirma no kontinua reforsa faktus husi akuzasaun no deklara katak nia (lezada) mós husu ona deskulpa bá arguidu tanba tolok arguidu hanesan nia-aman no agora dadaun ne’e sira hela hamutuk hanesan bai-bain.



Alegasaun finál

Prokuradór husu bá Tribunál atu bele aplika pena admoestasaun, nune’e bele fó hanoin bá arguidu atu loron seluk labele halo tan krime hasoru arguidu nia família ka ema seluk.



Entretantu, Defeza husu bá Tribunál atu fó pena ne’ebe mak justu bá arguidu tanba arguidu konfesa ninia hahalok no kolabora ho Tribunál.



Desizaun

Depois avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktus iha akuzasaun. Tanba ne’e, Tribunál kondena arguidu ho pena admoestasaun.



4.     Krime ofensa bá integridade fízika simples  ho natureza violénsia doméstika   

Nú. Prosesu                                       : 0003/16.LIMBR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. Duarte Tilman

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho 

Defeza                                     : Dra. Agustinha de Oliveira

Tipu Pena                                : Pena admoestasaun



Iha 07 Novembru 2017, Tribunál Distrital Dili prezide leitura sentensa bá krime ofensa bá integridade fízika simples natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu LdS hasoru nia feen, iha Distritu Likisá.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha data no fulan ne’ebé la apuradu, maibé iha tinan 2016, maizumenus iha tuku 19.00 kalan, lezada hateten bá arguidu atu labele ona joga karta demais, joga bola guling no mós hemu tua. Arguidu hirus no tuku dala barak iha lezada nia isin lolon, tuku dala 1 iha lezada nia hasan sorin karuk, tuku dala 1 iha lezada nian ibun no mós kaer lezada nian ulun dulas makas to’o lezada oin nakukun no monu bá rai (dismaia). Liu tiha oras ida mak lezada foin bele hader fali. Prokuradór mós akuza arguidu katak iha momentu ne’ebá arguidu la preokupa atu lori lezada bá halo tratamentu iha ospitál.



Aktus ne’e rezulta lezada sofre bubu iha isin lolon, bubu no metan iha matan fukun sorin karuk, bubu no mean iha hasan sorin karuk no bubu iha ibun.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 (a), 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa ninia hahalok no deklara katak nia momentu ne’ebá nia ho kondisaun lanu no lezada ko’alia barak nune’e halo arguidu nervozu no baku lezada. Maibé depoisde akontese problema ne’e, arguidu sente arrepende, husu diskulpa bá lezada no promete la repete ninia hahalok hasoru lezada.



Enkuantu lezada konfirma no reforsa faktus husi akuzasaun Prokuradór no deklara katak nia perdua ona arguidu tanba arguidu husu ona deskulpa bá lezada no arguidu la halo tan ona agresaun fízika hasoru lezada.



Alegasaun finál

Prokuradór husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, foin primeira-ves hatan iha Tribunál no arguidu mak sustenta ninia família.



Iha parte seluk, Defeza husu bá Tribunál atu aplika pena ne’ebé justu bá arguidu tanba arguidu komete krime ne’e ho kondisaun lanu no depoisde akontesementu arguidu husu kedas deskulpa bá lezada. Lezada mós perdua ona arguidu no agora dadaun sira hela hamutuk hanesan feen ho laen.



Desizaun

Depois avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime hasoru lezada. Bazeia ba provas ne’e, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena admoestasaun.



5.     Krime ofensa bá integridade fízika simples

Nú. Prosesu                                       : 0769/15.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dra. Albertina Neves

Prokuradór                              : Dr. Hipolito Exposto Santa

Defeza                                     : Dra. Laura Valente Lay

Tipu pena                                : Omologa dezisténsia Keixa



Iha 07 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu tentativa konsiliasaun bá krime ofensa bá integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu PN no DBM hasoru lezadu OS nu’udar arguidu sira nia kuñadu, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak loron no fulan ne’ebé la apuradu maibé iha tinan 2015, tuku 19.00 kalan, arguidu DA no PN bolu lezadu atu rezolve problema tuir lisan Timor nian tanba lezadu hola fali feto seluk ona. Maibé lezadu lakohi atu rezolve, nune’e arguidu DA lori katana taa lezadu nia kabas maibé lezadu ho nia liman tahan netik tiha katana ne’e, nune’e rezulta lezadu nia liman kanek. Entretantu arguidu PN buti lezadu nia kakorok, riba lezadu bá rai no tuku dala 1 iha lezadu nia matan sorin loos.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun bá provas

Bazeia bá artigu 262 Kódigu Prosesu Penál (KPP) kona-ba tentativa bá  konsiliasaun, no tanba ne’e antes tama produsaun bá provas, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun bá arguidu sira no lezadu.



Iha prosesu konsilisaun ne’e, arguidu sira husu diskulpa bá lezadu. Arguidu sira deklara katak sira arrepende sira ninia hahalok no promete katak sei la komete tan krime hanesan hasoru lezadu iha futuru. Tanba ne’e lezadu husu ba Tribunál atu dezisté ninia-keixa hasoru arguidu sira.



Alegasaun finál

Prokuradór no Defeza apresia akordu dame ne’ebé parte rua deside ona no husu bá Tribunál atu omologa prosesu ne’e.



Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezadu no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu ne’e.



6.     Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0299/13.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár
Juis                                          : Dr. Jumiaty Freitas

Prokuradór                              : Dr. Bartolomeu de Araujo

Defeza                                     : Dr. Marçal Mascareinhas

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1



Iha 09 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide leitura sentensa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika envolve arguidu MS hasoru nia feen,  iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 14 Jullu 2013, arguidu bá tuir lezada iha mate uma no tuku dala 4 iha lezada nia kotuk laran, tuku dala 2 iha hirus-matan, tebe dala 2 iha kidan no tebe dala 2 iha kanuruk to’o lezada monu ba rai. Arguidu rasta lezada fila bá uma no lezada foti lalenok atu baku arguidu maibé arguidu tuku rahun tiha lalenok ne’e no rezulta lezada nia liman karuk kanek.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa konjuga ho artigu 2, 3(a) 35(b) no 36 LKVD.



Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu, arguida deklara katak lezada bá joga karta iha mate uma to’o dadersan. Nune’e arguidu ba tuir lezada iha mate uma no basa dala 1 ba lezada nia hasan parte loos no tebe dala 2 iha kidan hafoin rasta lezada fila bá uma. Maibé arguidu rejeita faktus katak tuku dala 4 iha lezada nia kotuk laran, tuku dala 2 iha hirus-matan no tebe dala 2 iha kanuruk to’o lezada monu.



Kona-ba faktus espellu rahun kona liman, arguidu deklara katak bainhira iha uma ona arguidu hadau espellu husi lezada nia liman mak espellu rahun no kona iha lezada nia liman rezulta lezada nia liman kanek.



Entretantu lezada konfirma arguidu nia deklarasaun katak arguidu basa duni lezada nia hasan parte loos no tebe kidan dala 2 de’it. Lezada deklara katak arguidu la tuku dala 4 iha lezada nia kotuk laran, la tuku dala 2 iha hirus matan no la tebe dala 2 iha kanuruk.



Aleinde ne’e, kona-ba espellu rahun, lezada deklara katak bainhira sira hadau malu espellu ne’e mak rezulta espellu rahun no kona lezada nia liman.



Lezada mós rekoñese nia sempre joga karta no arguidu nunka hirus maibé iha momentu ne’ebá lezada joga no fila dadersan nune’e arguidu hirus. Lezada deklara katak sira di’ak malu ona no moris hamutuk hanesan feen ho laen.



Alegasaun finál

Prokuradór husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun maibé suspende tiha nia-ezekusaun tanba Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada.



Entretantu parte Defeza husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé kmaan tanba arguidu arrepende ninia hahalok, di’ak malu ona ho lezada no arguidu mak sustenta sira nia família.



Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu hotu, Tribunál konklui arguidu provadu komete krime hasoru lezada no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 no suspende bá tinan 1.



7.     Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0063/17.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dra. Edite Palmira dos Reis

Prokuradór                              : Dr. Alfonso Lopes

Defeza                                     : Dra. Olga Barreto Nunes

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 8 suspende bá tinan 2



Iha 10 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentesa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu AGL hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 13 Fevereiru 2017, iha tuku 20.30 kalan, arguidu atu bá foti sira nia-oan iha lezada nia inan aman nia uma. Maibé arguidu la bá foti sira nia oan nune’e arguidu ho lezada diskute malu. Arguidu basa dala 1 iha lezada nia kotuk laran no lezada la simu no foti aimanas iha meza leten no fakar bá arguidu nia matan.



Pokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2,3(a), 35(b) no 36 LKVD.



Produsaun bá provas                                                       

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa faktus iha akuzasaun arrepende ninia hahalok no deklara katak la baku tan ona lezada. Aleinde ne’e, lezada kontinua reforsa faktus iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu konfesa hotu faktus, arguidu arrepende no foin permeira-ves hatan iha Tribunál. Bazeia bá sirkuntánsia hirak-ne’e, husu bá Tribunál atu kondena arguidu tuir Tribunál nia konviksaun. Enkuantu, Defeza husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé justu tanba arguidu konfesa, arrepende bá ninia hahalok no foin primeira-ves hatan iha Tribunál.



Desizaun

Depoisde avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktus iha akuzasaun Prokuradór. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 8 suspende bá tinan 2 inklui selu kustu judisiál US$30.00.



8.     Krime ofensa bá integridade fízika simples

Nú. Prosesu                                       : 0007/16.DIDIL

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dra. Maria Solana Fernandes

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                                     : Dr. Marcal Mascarenhas

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 3 suspende tinan 1



Iha 14 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide leitura sentesa bá krime ofensa baáintegridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu TNC hasoru nia namorada, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 11 Dezembru 2015, arguidu haruka lezada atu estraga tiha bebe iha lezada nia isin-lolon maibé lezada lakohi, nune’e arguidu tuku dala 3 iha lezada nia kabun rezulta moras iha lezada nia kabun.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa hotu faktus iha akuzasaun Prokuradór no deklara katak nia arrepende ona ninia hahalok.  Aleinde ne’e, lezada konfirma no kontinua reforsa faktus husi akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada, tanba ne’e husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende bá tinan 2. Entretantu  Defeza husu bá Tribunál atu aplika pena ne’ebé mais adekuada bá arguidu tanba arguidu konfesa, arrepende ninia hahalok, kolabora ho Tribunál no foin primeira-ves hatan iha Tribunál.



Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktus husi akuzasaun. Bazeia bá provas hirak-ne’e, Tribunál kondena arguidu ho pena prizaun fulan 3 suspende bá tinan 1.



9.     Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0054/14.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dra. Ana Paula Fonseca

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                                     : Dr. Estaque Pereira Guterres

Tipu pena                                : Pena multa US$300.00



Iha 15 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide leitura sentensa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu AJD hasoru nia feen, iha Distritu  Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 22 Janeiru 2015, lezada ba toba tiha iha lezada nia prima nia-uma, tanba tauk ho arguidu ne’ebé sempre fila uma ho kondisaun lanu no sempre ameasa atu baku lezada.



Iha tuku 00.00 kalan fahe-rua, arguidu fila ho kondisaun lanu no dere odamantan. Tanba laiha ema ida mak loke odamatan, arguidu ba dere fali lezada nia prima nia odamatan no bolu lezada. Lezada tauk no subar iha nia prima nia kuartu laran. Bainhira lezada nia prima nia-laen loke odamatan,  arguidu tama liu bá iha kuartu laran no rasta lezada sai bá liur mesmu lezada lakohi bá toba iha sira nia uma tanba tauk. Arguidu lori telefone tuda dala 1 iha lezada nia tilun sorin loos rezulta kanek boot no hetan suku pontu haat.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3(a) no artigu 35(b) no 36 LKVD.



Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu hili direitu nonok. Entretantu lezada konfirma no kontinua reforsa faktus iha akuzasaun no deklara katak depoisde problema ne’e akontese arguidu la baku tan ona lezada no agora dadaun sira moris dame nu’udar feen no laen.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Prokuradór prova bazeia bá lezada nia-deklarasaun. Tanba ne’e, atu evita arguidu la repete tan ninia hahalok iha futuru, Prokuradór husu bá Tribunál atu kondena arguidu tuir artigu 145 KP.



Entretantu, Defeza husu bá Tribunál atu fó justisa bá arguidu tanba arguidu no lezada di’ak malu ona no arguidu mós la baku tan ona lezada.



Desizaun

Depoisde avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktus iha akuzasaun Prokuradór. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$300.00 no sei selu US$2.00 kada loron durante loron 150. Tribunál mós fiksa pena alternativa durante loron 100 prizaun wainhira arguidu la kumpri pena multa ne’e.



10.            Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0187/17.PDDIL

Kompozisaun Tribunál            : Singulár
Juis                                          : Dra. Maria Modesta

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                                     : Dr. Rui Guterres

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1

       

Iha 15 Novembru 2017, Tribunál Distrital Dili prezide leitura sentensa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika envolve arguida RdS hasoru nia-oan AdS, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 2016, arguida uza ai-sar baku dala barak iha lezada nia kotuk laran tanba lezada lakohi bá fa’an has. Iha momentu ne’eba lezada hetan kedas tulun hosi polísia no lori lezada ba iha uma mahon. Aktus ne’e, rezulta lezada sofre metan iha kotuk laran no bubu.



Prokuradór akuza arguida kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples konjuga ho artigu 2, 3(a), 35(b) no 36 LKVD.



Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu, arguida konfesa parsialmente katak nia baku lezada dala 2 de’it iha lezada nia kotuk laran. Arguida deklara katak nia arrepende no promete sei la repete ninia hahalok iha futuru.



Enkuantu lezada konfirma no kontinua reforsa faktus husi akuzasaun Prokuradór no deklara katak nia lakohi hela ona ho arguida no deside atu bá hela ho lezada nia avo.



Alegasaun finál

Prokuradór husu bá Tribunál atu kondena arguida ho pena prizaun maibé suspende ninia ezekusaun atu asegura arguida la repete nia hahalok hasoru lezada nia alin sira ne’ebé sei hela ho arguida.



Defeza husu bá Tribunál atu kondena arguida ho pena ne’ebé kmaan tanba arguida deklara katak nia la baku lezada dala barak, arrepende bá ninia hahalok no foin primeira-ves hatan iha Tribunál.



Desizaun

Tribunál konsidera katak arguida provadu komete duni krime tuir faktus husi akuzasaun. Bazeia bá provas hirak-ne’e, Tribunál kondena arguida ho pena prizaun fulan 6 suspende bá tinan 1.



11.            Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika 

Nú. Prosesu                                       : 0121/17.PDDIL

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. Duarte Tilman

Prokuradór                              : Dr. Pascacio de Rosa Alves,

Defeza                                     : Dr. Jose da Silva

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1


Iha 20 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu bá krime ofensa bá integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu DC hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór  akuza katak iha tinan 2013 (loron no fulan la apuradu), iha tuku 10.00 dader, lezada kaer toman arguidu ho feto seluk no lezada husu bá arguidu. Arguidu hatan bá lezada katak nia pasa tempu de’it ho feto ne’e. Maibé lezada la simu no hirus no ko’alia barak bá arguidu no arguidu tuku dala 2 iha lezada nia kotuk laran, rakut lezada nia fuuk no riba bá rai. Bainhira lezada monu hela iha rai arguidu sama tan dala 1 iha lezada nia oin no buti lezada nia kakorok. Depoisde ne’e problema ne’e sira hela separadu.



Prokuradór mós akuza katak iha 29 Marsu 2017, tuku 14.00 loro-kraik, arguidu bá iha lezada nia uma. Lezada husu bá arguidu katak, “ó mai halo saida...?” ó hola tan ona feto seluk no abandona hela hau ho hau nia-oan sira.” Arguidu hatan bá lezada katak, “hau mai atu ko’alia kona-ba osan projetu nian. Lezada hatan bá arguidu katak osan ne’e arguidu nian no arguidu mak hatene. Depoisde hatan tiha hanesan ne’e, arguidu buti dala 1 iha lezada nian kakorok, rakut lezada nia fu’uk bá kotuk, basa dala 1 iha lezada nian hasan sorin karuk no tebe dala 2 iha lezada nian ain sorin karuk.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho nia moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3(a), 35(b) no artigu 36 LKVD.



Produsaun ba provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu deklara katak iha tinan 2013, arguidu tebe lezada dala 1 maibé la tuku, la rakut no la buti lezada nia kakorok. Aleinde ne’e, iha 29 Marsu 2017, arguidu basa dala 2 iha lezada nia hasan sorin loos ho karuk maibé la rakut lezada nia fuuk no mós la buti lezada nia kakorok.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu konfesa faktus parsialmente no moris separadu ona ho lezada maibé arguidu foin primeira-vez hatan iha Tribunál no arrepende ona ninia hahalok. Atu halo prevensaun jerál no evita arguidu ninia hahalok iha futuru, husu bá Tribunál atu aplika pena prizaun maibé suspende ninia ezekusaun.



Defeza husu bá Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuadu bá arguidu tanba arguidu konfesa  parsialmente báfaktus, arrepende ninia hahalok no foin primeira-vez hatan iha Tribunál.



Desizaun

Tribunál konsidera katak arguidu provadu komete duni ofensa integridade fízika simples hasoru nia feen. Tanba ne’e, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1.



12.            Krime ameasa

Nú. Prosesu                                       : 0244/17.DICRM

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. Maria Modesta

Prokuradór                              : Dr. Hipolito Exposto

Defeza                                     : Dr. Marcal Mascarenhas

Tipu Pena                                : Omologa dezisténsia keixa



Iha 21 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu tentativa konsiliasaun bá krime ameasa ne’ebé envolve arguidu hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 08 Maiu 2017, arguidu no lezada diskute malu no arguidu ko’alia liafuan ladiak bá lezada no lezada la simu no hatan arguidu. Hafoin ida-ne’e arguidu foti katana ida no ameasa atu taa lezada. Lezada tauk no halai tama uma laran no taka tiha odamatan. Aleinde ameasa lezada, arguidu mós sempre ameasa sira nia oan sira.



Prokuradór akuza arguida kontra artigu 157 KP kona-ba ameasa ho moldura penál to’o tinan 1 ka multa.



Produsaun bá provas

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa bá konsiliasaun, no tanba ne’e antes tama bá produsaun bá provas, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun bá arguidu no lezada.



Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu arrepende ninia hahalok no promete la repete ninia hahalok ne’e iha futuru. Lezada hakarak dada fali nia-keixa, tanba sira di’ak malu ona no moris hamutuk fali ona hanesan feen ho la’en.



Alegasaun finál

Depoisde rona tiha rezultadu konsiliasaun husi parte sira, Prokuradór no Defeza apresia ho akordu dame ne’ebé parte rua deside ona no husu bá Tribunál atu omologa prosesu ne’e.



Desizaun

Bazeia bá pedidu dezisténsia hosi lezada no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa dezisténsia keixa ne’e.



13.            Krime ofensa bá integridade fízika simplesho natureza violénsia doméstika no ameasa



Nú. Prosesu                                       : 0184/17.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. Eusebio Xavier Vitor

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                                     : Dr. Sebastião Amado de Almeida

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 2



Iha 22 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentesa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu JBF hasoru nia feen (JA) no nia oan mane (BB), iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór



Prokuradór akuza katak iha 18 Abril 2017, iha tuku 08:00 dader, lezada prepara atu lori sira nia oan ba konsulta iha klínika Komoro. Arguidu mós prepara ona atu sai ba hala’i taxi no dehan bá lezada katak nia bele tula lezada no sira nia oan bá konsulta maibé tenke prepara an lalais. Maibé lezada hatan bá arguidu atu arguidu lalika preukupa ho sira no husik sira mesak bá konsulta. Aleinde ne’e, lezadu BB mós hateten bá arguidu atu arguidu preukupa de’it ho arguidu nia-an, lalika atu preukupa ho sira ona nune’e, arguidu foti tasu baku dala 1 iha lezadu BB nia ulun.



Bainhira hare arguidu baku lezadu BB, lezada JA tenta atu salva BB, nune’e arguidu tuku dala 1 iha lezada JA nia kanuruk. Arguidu mós ameasa lezada no lezadu atu la bele besik arguidu, sé sira besik arguidu sei tesi sira nia ulun.



Pokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa, no konjuga ho artigu 2, 3(a), 35(b) no 36 LKVD.



Produsaun bá provas

Antes tama bá prosesu julgamentu, Tribunál halo tentativa konsiliasaun bá krime ameasa. Iha prosesu tentativa konsiliasaun ne’e, lezada no lezadu hakarak dezisté sira ninia-keixa hasoru arguidu. Tribunál bazeia bá pedidu husi lezada no lezadu, omologa krime ameasa ne’e.



Depoisde omologa krime ameasa, Tribunál kontinua hala’o prosesu julgamentu bá krime ofensa bá integridade fízika simples.



Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu no deklara katak nia halo agresaun fízika hasoru lezada no lezadu tanba la satisfas ho liafuan hirak ne’ebé lezada no lezadu ko’alia bá nia. Arguidu arrepende ninia hahalok, di’ak malu ona ho lezada no lezadu no deklara katak foin primira-ves hatan iha Tribunál.



Aleinde ne’e iha parte seluk, lezada JA konfirma no kontinua reforsa faktus husi akuzasaun. Entretantu lezadu BB labele fá nia deklarasaun tanba foin idade tinan 6.

Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu konfesa hotu faktus tuir akuzasaun. Arguidu arrepende ninia hahalok, di’ak malu ona ho lezada no lezadu no arguidu foin primeira-ves hatan iha Tribunál. Tanba ne’e, husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun, maibé kuandu Tribunál iha hanoin seluk bele kondena arguidu tuir konviksaun Tribunál ninian.

Defeza husu bá Tribunál atu tetu didiak bazeia bá deklarasaun husi arguidu ho lezada no sirkunstánsia atenuantes hanesan arguidu arrepende ninia hahalok, di’ak malu ona ho lezadu no lezada. Bazeia bá konsiderasaun hirak ne’e, husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun.

Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktus sira iha akuzasaun Prokuradór. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende bá tinan 2. Tribunál mós kondena arguidu selu kustu judisiál US$10.00.

14.            Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0229/17.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr.  Ivan Patricinio  Antonino

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                                     : Dra. Joana Christina Pinto

Tipu pena                                : Pena admoestasaun

Iha 22 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentesa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguida ENA hasoru nia oan, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 08 Maiu 2017, tuku 12.00 meudia, lezada tanis lakohi nonok, nune’e arguida lori kabidu masa baku makas iha lezada nia ain kabun dala 2.

Pokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples, ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2,3 (a), 35(b) no 36 LKVD.



Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu arguida konfesa faktus hotu iha akuzasaun no deklara katak arrepende bá ninia hahalok no to’o agora la baku tan ona lezada.

Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguida konfesa faktus iha akuzasaun, arguida arrepende bá ninia hahalok no foin primeira-ves hatan iha Tribunál. Tanba ne’e, bazeia bá sirkuntánsia atenuantes hirak-ne’e, husu bá Tribunál atu kondena arguida ho pena admoestasaun.

Enkuantu, Defeza husu bá Tribunál atu kondena arguida ho pena ne’ebé justu tanba arguida konfesa, arrepende ona ninia hahalok, kolabora ho Tribunál no foin primeira-vez hatan iha Tribunál.



Desizaun

Depoisde avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguida komete duni krime tuir faktus iha akuzasaun Prokuradór. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguida ho pena admoestasaun inklui selu kustu judisiál US$20.00.

15.            Krime roubu

Nú. Prosesu                                       : 0115/17.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Koletivu

Juis                                          : Dr. Edite Palmira, Dra. Maria Modesta no Dr. Ivan Patriçinio

Prokuradór                              : Dra. Bemvinda do Rosario

Defeza                                     : Dr. Agustinha de Oliveira

Tipu pena                                 : Pena prizaun tinan 4 ba arguidu JM no pena prizaun tinan 3 no suspende ba tinan 3 ba arguidu LS

Iha 24 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide leitura sentensa bá krime roubu ne’ebé envolve arguidu JM no LS hasoru lezada JS no lezadu FX, iha Tasi Tolu, Distritu Dili.

Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 09 Maiu 2016, lezadu no lezada aprende motor iha Tasitolu no bainhira lezadu no lezada diskansa tur hela, arguidu sira hakbesik-an bá lezadu no lezada no rasta tiha lezadu sira. Arguidu sira foti tiha lezada ho lezadu nia telefone no husu mós osan US$15.00. Arguidu sira ameasa sei lori bá iha polísia no mós ameasa sei lori lezada no lezadu bá kaben iha Tibar. Arguidu JM basa dala 1 iha lezadu FX nia hasan parte karuk. Arguidu LS basa dala 1 iha lezada JS nia hasan parte loos.

Prokuradór akuza arguidu sira kontra artigu 253 KP kona-ba roubu ho moldura penál tinan 3 to’o 10 prizaun.

Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu JM deklara katak arguidu haree lezada ho lezadu rei malu no lamas isin loloin,  nune’e arguidu hakbesik-an bá iha lezadu no lezada no ho hirus husu atu sira bele para.

Arguidu JM rekoñese katak nia husu duni telefone no osan bá lezadu no lezada. Maibé arguidu rejeita kona-ba basa lezadu FX no obriga sira atu lori bá polísia no kaben iha Tibar.

Enkuantu arguidu LS deklara katak iha momentu ne’eba nia só hamriik haree netik arguidu JM siak lezadu no lezada, hare arguidu JM husu osan inklui hadau lezadu no lezada nia telefone. Tanba ne’e, LS rejeita katak nia la basa lezada JS.

Entretantu, lezadu FX deklara katak bainhira sira tuur hela hafoin aprende motor, arguidu JM hakat no rasta lezadu no ko’alia bá lezadu katak bandu ema namora iha Uma Adat Tasitolu. Lezadu FX mós deklara katak arguidu JM ameasa sei lori lezadu no lezada bá polísia no kuandu   lakohi lori bá polísia, lezadu tenke intrega telefone no osan US$15.00.

Lezadu hatan bá arguidu JM katak sira iha de’it osan US$10.00, nune’e arguidu basa dala 1 iha lezadu nia hasan parte karuk. Tanba tauk, lezadu husu bá arguidu sira atu husik nia bá foti tan osan $5.00 hodi fó bá arguidu sira. Arguidu konkorda no husik lezadu fila bá foti osan. Bainhira, lezadu fila fali mai, lezadu la hetan ona arguidu sira. Lezadu bá kesar polísia hafoin mai buka tuir arguidu sira no kaptura kedan arguidu sira. Lezadu FX mós deklara katak nia haree arguidu LS basa lezada JS dala 1 iha hasan parte loos.

Lezada JS deklara katak arguidu JM basa dala 1 iha lezadu FX inklui basa lezada nia hasan dala 1. Lezada mós deklara katak arguidu JM, hadau lezadu FX nia telefone no husu osan US$15.00. Entretantu, arguidu LS rasta de’it lezada nia liman bainhira lezada atu halai.

Alegasaun finál

Prokuradór husu bá Tribunál atu kondena arguidu JM ho pena prizaun efetivu no kondena arguidu LS ho pena prizaun maibé suspende nia ezekusaun. Prokuradór husu pena refere tanba konsidera arguidu sira provadu komete krime tuir faktus husi akuzasaun.

Enkuantu Defeza husu pena ne’ebé kmaan bá arguidu sira tanba arguidu sira arrepende, foin primeira-ves hatan iha Tribunál no promete sei la repete sira ninia hahalok ne’e iha futuru.

Desizaun

Depoisde avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguidu JM hadau lezada ho lezadu nia telefone no husu osan hamutuk US$15. Prova mós katak arguidu JM basa dala 1 iha lezadu FX nia hasan parte karuk no basa dala 1 iha lezada JS nia hasan parte loos. Enkuantu arguidu LS, Tribunál prova dada lezada JS nia liman bainhira lezada tenta halai. Tribunál mós prova katak arguidu sira ameasa sei lori bá polísia no ameasa sei lori lezada no lezadu bá kaben iha Tibar.

Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu JM ho pena prizaun tinan 4 no kondena arguidu LS ho pena prizaun tinan 3 suspende bá tinan 3.



16.            Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0170/17.DICMR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dra. Maria Solana Soares Fernandes

Prokuradór                              : Dr. Nelson Carvalho

Defeza                                     : Dr. Sebastião Amado

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1

Iha 27 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide leitura sentensa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu JdJ hasoru nia feen, iha Distritu Dili.

Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha Marsu 2017, maizumenus iha tuku 22.00 kalan, lezada hetan mensajen husi lezada nia xefe no husu aban lezada tama servisu ka lae. Iha momentu ne’eba arguidu mak lee mensajen ne’e no diskunfia lezada iha amante ho nia xefi. Arguidu no lezada diskute malu no arguidu foti fiu rohan mutin ida baku dala 4 iha lezada nia kotuk laran, tebe dala 3 iha lezada nia ulun no tuku dala 2 iha lezada nia ulun halo lezada nia oin nakukun no monu bá rai. Arguidu kontinua rasta lezada nia fuk lori tama bá uma laran. Aktus ne’e rezulta lezada sofre moras iha kotuk laran no bubu iha lezada nia ulun.

Prokuradór akuza arguidu kontra 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3(a), 35(b) no 36 LKVD.

Produsaun provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu husi akuzasaun Prokuradór no deklara katak nia arrepende ona ninia-hahalok. Arguidu promete katak nia sei la halo tan krime hasoru nia feen ka ema seluk iha futuru. Arguidu mós deklara katak depoisde akontese problema ne’e sira dame malu kedas. Aleinde ne’e, lezada komfirma no kontinua reforsa faktus iha akuzasaun.

Alegasaun finál

Prokuradór konsidera faktus provadu tanba arguidu konfesa integralmente bá faktus. Tanba ne’e, Prokuradór husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun.

Defeza konkorda ho pena admoestasaun ne’ebé Prokuradór husu tanba arguidu konfesa, arrepende nia hahalok, kolabora ho Tribunál no promete sei la repete ninia hahalok hasoru lezada no ema seluk.

Desizaun

Depoisde avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime hasoru lezada. Bazeia bá provas ne’e, Tribunál kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1.

17.            Krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0616/14.PDIDIL

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dra. Zulmira Auxiliadora Barros da Silva

Prokuradór                              : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                                     : Dra. Marcia Sarmento

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 fulan 6

Iha 29 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide leitura sentesa bá krime ofensa bá integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu RdS hasoru nia feen, iha Distritu Dili.

Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 29 Outubru 2014, iha tuku 19.00 loro-kraik, lezada tuur hela iha varanda uma oin no fó susu hela bá sira nia-oan no lezada ko’alia no soe piadas bá arguidu katak arguidu lao hela de’it no la preukupa ho lezada. Arguidu tuku dala barak iha lezada nia oin rezulta bubu no metan iha lezada nia matan.

Pokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa bá integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3(a), 35(b) no 36 LKVD.

Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu, arguidu deklara katak nia la tuku lezada dala barak maibé basa dala 2 iha lezada nia hasan karuk no loos. Arguidu mós deklara katak iha momentu ne’eba lezada sofre hela moras mental nune’e halo lezada ko’alia barak.



Iha parte seluk, lezada kontinua konfirma faktus iha akuzasaun no konfirma ho arguidu nia deklarasaun katak iha momentu ne’eba nia moras no halo tratamentu iha doutor maibé la hatene moras saida. Agora dadaun, arguidu no lezada separadu ona.

Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Tanba ne’e mantein nia akuzasaun no husu bá Tribunál atu kondena arguidu tuir konviksaun Tribunál nian. Enkuantu, Defeza husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé justu tanba arguidu arrepende ninia hahalok, kolabora ho Tribunál no foin primeira-ves hatan iha Tribunál.



Desizaun

Depoisde avalia faktus hotu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktus iha akuzasaun Prokuradór. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 fulan 6.

18.            Krime maustratus bá kónjuje

Nú. Prosesu                                                : 0234/16.DIBCR         

Kompozisaun Tribunál                     : Kolektivu

Juis                                                    : Dra. Maria  Modesta, Dra. Edite Palmira dos Reis no Dr. Ivan Patricinio Antonino

Prokuradór                                                 : Dr. Alfonso Lopes

Defeza                                               : Dr. Manuel Sarmento

Tipu  pena                                         : Pena prizaun tinan 2  fulan 6 suspende ba tinan 2 fulan 6

Iha 30 Novembru 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura akordaun bá krime maus tratus bá kónjuje ne’ebé envolve arguidu NN hasoru nia feen, iha Distritu Dili.

Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha loron ne’ebé la apuradu maibé iha Marsu 2015, arguidu tuku dala 8 iha lezada nia kotuk laran, dada lezada nia fuuk bá rai, basa dala 3 iha lezada nia hasan sorin loos no lori kanedok baku dala 2 iha lezada ninia isin. Iha momentu ne’eba lezada isin rua fulan haat.



Iha Maiu 2015, arguidu riba lezada bá iha kama leten, basa dala 2 iha lezada nia hasan sorin loos no karuk. Hafoin arguidu hatama lezada bá iha kurtu laran no xavi metin tiha husi liur no arguidu bá tiha eskola. Iha momentu na’eba lezada isin rua fulan neen.



Iha Setembru 2016, wainhira lezada fila husi servisu to’o iha uma, arguidu tuku dala 3 iha lezada nia kotuk laran, basa dala 2 iha hasan sorin karuk, buti lezada nia kakorok to’o lezada dada iss ladiak.



Iha 20 Novembru 2016, iha tuku 13:00 meudia, bainhira sira fila husi tasi to’o iha uma, lezada prepara hahan tau iha meza atu han, arguidu bolu lezada tama bá kuartu laran no husu bá lezada kona-ba aimoruk maninga feto nian. Lezada hatan dehan katak nia la hatene no la hetan.

Depoisde ne’e, iha data ne’ebé lezada haluha, arguidu hirus no kaer bikan no kanuru tuda kona iha lezada nia kanuruk, tebe iha lezada nia kanuruk to’o lezada monu bá rai. Wainhira lezada monu bá rai, arguidu sama dala 2 iha lezada nia kabun. Arguidu mós foti vintuña no baku lezada dala 2 iha kotuk laran.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 154 KP kona-ba maus tratus bá kónjuje ho moldura penál tinan 2 to’o tinan 6 konjuga ho artigu 2, 3(a) no artigu 35(b) no 36 LKVD.

Produsaun bá provas

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa parsialmente bá faktus sira husi akuzasaun Prokuradór. Arguidu deklara katak iha Marsu 2015, arguidu la tuku dala 8 (ualu) iha lezada nia kotuk laran maibé arguidu rekoñese katak arguidu dada lezada nia fuuk bá rai, basa dala 3 iha lezada nia hasan sorin loos no lori kanedok baku dala 2 iha lezada ninia isin.

Kona-ba faktus ne’ebé akontese iha Setembru 2016, arguidu rekoñese katak nia tuku no basa duni lezada maibé la buti lezada nia kakorok. Aleinde ne’e, kona-ba faktus ne’ebé akontese iha data ne’ebé la apuradu iha akuzasaun, arguidu rekuza katak nia la komete aktus hirak ne’e, sekarik nia komete lezada bele abortu kedas.

Entretantu kona-ba faktus ne’ebé akontese iha Maiu no Novembru 2016, arguidu rekoñese katak faktus ne’e loos.  Arguidu arrepende ninia hahalok no promete la repete ninia hahalok ne’e hasoru lezada iha futuru.

Iha parte seluk, lezada konfirma hotu faktus iha akuzasaun Prokuradór no deklara katak durante sira moris hamutuk hanesan feen ho laen, arguidu sempre baku lezada tanba arguidu diskunfia lezada iha amante.

Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia bá deklarasaun arguidu nian no konfirmasaun husi lezada. Prokuradór mós tetu sirkunstánsia agravantes hanesan arguidu komete krime hasoru ema ne’ebé tuir loloos arguidu tenke proteze no iha momentu arguidu komete krime ne’e lezada ho kondisaun isin rua. Tanba ne’e, husu bá Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun maibé suspende ninia ezekusaun.

Enkuantu Defeza husu bá Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuadu bá arguidu tanba konsidera arguidu konfesa ninia hahalok mesmu parsialmente, arrepende ninia hahalok no promete sei la komete tan krime hasoru lezada iha futuru.

Desizaun

Tribunál konsidera katak arguidu provadu komete krime maus tratus hasoru nia feen. Tanba ne’e, bazeia bá faktus provadu hirak ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál kondena arguidu ho pena prizaun tinan 2 fulan 6 suspende bá tinan 2 fulan 6.

Atu hetan informasaun kompleitu, favor kontaktu:
Luis de Oliveira Sampaio
Diretór Ezekutivu JSMP
Diresaun e-mail: luis@jsmp.tl
info@jsmp.tl

No comments: