27 April 2018

Selebra loron-Aniversáriu JSMP ba dala XVII

East Timor JSMP
JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁRIU

Komunikadu Imprensa 27 Abril 2018 Selebra loron-Aniversáriu JSMP ba dala XVII:

JSMP Lansa relatoěriu Anuaěl Setór Justisa no Lejislativu 2017 - Relatóriu Institusionaěl JSMP 2017 no Anunsia Rezultadu Kompetisaun Hakerek Notísia ho Sensivel Jéneru

Iha selebrasaun aniversáriu JSMP ba dala XVII, ne’ebé monu iha 28 Abril, sei selebra iha 27 Abril 2018, no sei marka ho agenda lansamentu Relatoěriu Anuaěl Observasaun Jeraěl ba Setoěr Judisiaěriu (OJS) tinan-2017, Relatoěriu Observasaun Parlamentaěr (ROP) tinan-2017, hamutuk ho Relatoěriu Institusionaěl JSMP ba 2017. Aleindé sei anunsia rezultadu kompetisaun hakerek notísia justisa ho sensivel jéneru.



Normalmente hanesan tinan sira anterior, JSMP institusionalmente iha tradisaun ida atu komemora aniversáriu JSMP nian ho lansamentu ba relatoěriu observasaun regulár kona-ba dezenvolvimentu importante no dezafiu sira iha setoěr judisiaěriu no lejislativu ba publiku Timor-Leste hanesan forma ida atu kontribui ba dezenvolvementu iha setoěr xave rua ne’e.

“Selebrasaun aniversáriu ba tinan ida-ne’e diferente uitoan tanba enkaixa mós ho atividade kompetisaun hakerek notísia ho sensivel jenéru ne’ebé envolve jurnalista sira hosi mídia imprime no online,” dehan Luis de Oliveira Sampaio, Diretoěr Ezekutivu JSMP.

Atividade kompetisaun hakerek notísia ho sensivel jéneru realiza ho kolaborasaun entre JSMP, Sekretaěria Estadu Igualdade Jeěneru no Inkluzaun Sosiaěl (SEIGIS) no Konsellu Imprensa (KI).

Kompetisaun ne’e inisia ho objetivu atu promove końesementu jurnalista sira hodi hakerek no publika nutísia ne’ebé sensivel ba jéneru no evita linguazem sira ne’ebé bele iha tendénsia atu hametin liután kultura violénsia hasoru feto.

JSMP observa katak iha titulu notísia barak mak reflete linguazem ne’ebé ‘bias gender’ no nakonu ho diskriminasaun hasoru feto no labarik feto sira. Kompetisaun ne’e serve hanesan meiu ida atu promove konsensia publiku hodi halakon violénsia bazeia ba jéneru iha Timor-Leste.

Iha parte seluk, relatoěriu hirak ne’e konstitui elaborasaun no observasaun JSMP nian kona-ba progresu no dezafiu sira iha setoěr judisiaěriu inklui prosesu kazu sira iha tribunaěl no prosesu lejislativu iha Parlamentu Nasionaěl no akontesimentu importante sira ne’ebeě JSMP rejista durante tinan 2017.

Relatoěriu Observasaun Jeraěl Setoěr Judisiaěriu diskuti faktu sira kona-ba progresu no dezafiu sira iha setoěr justisa nian, inklui estatiěstika kazu sira ne’ebeě julga iha tribunaěl distritál sira no Tribunaěl Rekursu durante tinan 2017. Partikularmente relatoěriu ne’e elabora kazu sira ne’ebeě julga iha tribunaěl sira, hanesan krime violeěnsia domeěstika, violasaun seksuaěl, krime ho natureza ezersisiu funsaun puěbliku no krime ordinariu sira seluk lori ba tribunál.

Relatoěriu Observasaun Parlamentaěr konstitui informasaun ne’ebeě JSMP halibur husi rezultadu servisu observasaun iha PN durante tinan 2017, partikularmente observasaun krítika ba situasaun polítika póstu eleisaun parlamentár 2017 nian. Sesaun lejislativu ida-ne’ebé interompidu tanba empase politiku iha PN ne’ebé rezulta fó impaktu sériu ba funsionamentu Parlamentu Nasionál, partikularmente Lajizlatura IV.

Enkuantu Relatoěriu Instituisaun JSMP tinan 2017-nian, rezumu atividades JSMP nian durante tinan 2017 nia-laran tomak inklui koperasaun institusionál ho instituisaun xave no rede nasionál no internasionál sira. Relatóriu ne’e mós dekreve apoiu finansiamentu ne’ebé JSMP simu doadores sira nu’udar justifikasaun no forma akuntabilidade ba puěbliku.

 JSMP hein katak faktus sira ne’ebeě elabora liuhosi relatoěriu hirak ne’e bele fornese informasaun uětil ba puěbliku iha jeraěl no partikularmente oěrgaun no instituisaun Estadu relevante sira. Liuliu relatóriu bele serve hanesan referénsia atu bele kontribui direta no indiretamente ba hadiak funsionamentu sistema justisa formaěl no lejislativu iha agora no ba futuru.

Relatoěriu ne’e konklui ho rekomendasaun importante no relevante balun ne’ebeě sei dirije diretamente ba oěrgaun no instituisaun kompentente no relevante sira atu bele tau iha konsiderasaun.

Atu hetan relatoěriu hirak ne’e bele asesu iha website JSMP http://jsmp.naroman.tl depoisde lansamentu ne’ebé sei disponivel iha lian Tetun no Inglés.

No comments: