24 April 2018

JSMP Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Oe-Cusse Períodu Janeiru 2018

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN BA SISTEMA JUDISIÁRIU

Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Oe-Cusse Períodu Janeiru 2018

 Afirmasaun: Sumáriu Kazu tuirmai ne’e deskreve faktu sira no prosesu iha tribunál tuir JSMP nia monitorizasaun independente, no deklarasaun ne’ebé parte sira fó iha tribunál nia laran. Informasaun ne’e la reprezenta JSMP nia hanoin hanesan instituisaun ida.

JSMP kondena maka’as forma violénsia hotu-hotu, liuliu hasoru feto no ema vulneravel sira. JSMP afirma katak la iha justifikasaun ba violénsia hasoru feto no labarik.



A.  Sumáriu prosesu julgamentu kazu iha Tribunál Distritál Oe-Cusse





1.  Totál kazu ne’ebé JSMP monitoriza: 18



Tipu kazu

Tipu kazu

Númeru

Artigu 145 Kódigu Penál (KP) & artigu 2, 3, no 35 letra (b) Lei Kontra Violénsia Doméstika (LKVD)

Ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika no tipu ilísitu sira kona-ba violénsia doméstika

11

Artigu 151 (KP)     

Ofensa korporál resíproka

1

Artigu 145 (KP)     

Ofensa ba integridade fízika

1

Artigu 207 (KP)     

Kondusaun sein karta

4

Artigu 258 (KP)     

Danu simples

1

Totál

18

18



2.     Totál desizaun ne’ebé JSMP monitoriza : 18



Tipu desizaun

Númeru

Suspensaun ba pena prizaun nia ezekusaun - Artigu 68 KP

10

Pena multa tuir artigu 67 hosi Kódigu Penál

5

Admoestasaun tuir Artigu 82 husi Kódigu Penál

1

Omologa dezisténsia keixa

2

Totál                                       

18



3. Total kazu sira ne’ebé kontinua prosesu tuir JSMP nia monitorizasaun : 0

B. Deskripsaun sumáriu julgamentu ba desizaun kazu sira



1.     Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0008/17.OEOSL

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 1 fulan 6 maibé suspende ba tinan 2



Iha 16 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu FQ hasoru nia feen, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 18 Maiu 2017, maizumenus iha tuku 16.00 lokraik, arguidu lori xinelus baku dala 2 iha lezada nia kanuruk, basa dala 2 iha kanuruk no basa tan dala 1 iha matan fukun. Aktu hirak-ne’e kauza lezada sofre moras. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi PRADET no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus sira integralmente no arrepende ona nia hahalok. Arguidu servisu hanesan agrikultór ho redementu kada fulan US$20.00 no iha oan nain 3. Arguidu promote ba Tribunál katak sei la-halo tan krime hasoru nia feen ka ema seluk iha futuru no konsiente katak baku ema nia isin bele kauza moras ema nia saúde fizika. Arguidu deklara katak depoisde akontese ne’e sira dame malu kedas no ate agora moris hamutuk iha uma 1 hanesan feen ho laen.



Tribunál prezinde lezada nia deklarasaun tanba iha audensia julgamentu arguidu konfesa faktus integralmente no husi Prokuradór no Defeza konkorda pedidu ne’e.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Prokuradór rejista katak kazu violénsia doméstika barak liu akontese iha Rejiaun Oe-Cusse kompara ho distritu sira seluk. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 KP.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu deklara hotu faktus ne’ebé akuza ba nia, arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hasoru lezada iha futuru. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 fulan 6 maibé suspende ba tinan 2.



2.     Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                                       : 0036/17.OEPMK

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Omologa pedidu dezisténsia keixa



Iha 16 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguida Regelinda Oqui hasoru nia tiun Michael Teme, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 24 Julu 2017, maizumenus iha tuku 10.00 dader, arguida dudu lezadu to’o monu ba rai no kauza lezadu sofre moras no anexa mós ho relatóriu mediku husi Ospitál Referal Oe-Cusse no fotografia husi PNTL. Kazu ne’e akontese wainhira lezadu ne’ebé nu’udar arguida ninia tiun ba iha arguida nia uma no dehan netik ba arguida atu la bele kaben arguida tanba antes ne’e arguida iha ona mane seluk ne’ebé lori-malu ona to’o iha uma.



Prokuradór akuza arguida kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál bele too tinan 3 ka multa.



Produsaun ba prova

Bazeia ba artigu 262 Kódigu Prosesu Penál kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e, antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguida no lezadu.



Iha prosesu konsiliasaun ne’e, lezadu hakarak dame malu ho arguida tanba arguida nu’udar lezadu nia subriña. Mesmu nune’e, antes husu ba Tribunál atu dezisté ninia-keixa hasoru arguida lezadu husu ba arguida atu labele repete tan nia hahalok iha futuru.



Alegasaun finál

Depoisde rona tiha rezultadu konsiliasaun hosi parte sira, Prokuradór no Defeza apresia ho akordu dame ne’ebé parte rua deside ona no husu ba Tribunál atu omologa prosesu ne’e.



Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia husi lezadu no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu ne’e.





3.     Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0029/17.OEBCN

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                           : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1



Iha 16 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu BQ hasoru nia feen, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 28 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 08:00 dader, arguidu basa dala 1 iha lezada nia-tilun hun karuk no tebe dala 1 iha kotuk laran no kauza lezada sofre moras. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi PRADET no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun ba prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok, servisu hanesan agrikultór, la-iha rendimentu fixu kada fulan no iha oan nain 7.



Prokuradór husu ba Tribunál atu prezinde lezada nia deklarasaun ne’ebé antes ne’e Prokuradór arola ona atu rona tanba durante julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Prokuradór mós konsidera katak kazu violénsia doméstika barak liu akontese iha Rejiaun Oe-Cusse kompara ho distritu sira seluk. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu tuir pena ne’ebé hakerek ona iha artigu 145 KP.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia-hahalok, kolabora di’ak ho Tribunál no iha oan nain 7. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé kmaan ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Tribunál konklui katak arguidu provadu komete duni krime tuir faktus husi akuzasaun Prokuradór no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1.



4.     Krime ofensa korporál resíproka

Nú. Prosesu                                       : 0121/17.OESIC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Omologa pedidu dezisténsia keixa



Iha 16 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa korporál resíproka ne’ebé envolve arguida MGC hasoru nia laen (TC), iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 15 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 11:00 dader, arguida lori ai-sanak ida baku dala 3 iha nia laen ninia kabas no depois nia laen halo reazem no rakut fali nia feen (MGC) nia fuuk no riba tun ba rai no kauza lezada sofre moras.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 151 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa korporál resíproka ho moldura penál too tinan 2 ka multa.



Produsaun ba prova

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e antes tama ba julgamentu produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezadu.



Iha prosesu konsiliasaun ne’e, lezadu hakarak dame malu de’it no dada fali nia-keixa. Iha parte seluk arguida deklara katak arrepende ona nia hahalok no promete katak sei la repete tan hahalok hanesan iha futuru.



Alegasaun finál

Prokuradór no Defeza apresia akordu dame ne’ebé parte rua deside ona no husu ba Tribunál atu omologa prosesu ne’e.



Desizaun

Bazeia ba akordu hosi parte rua no pedidu dezisténsia hosi lezadu, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira.



5.     Krime ameasa no ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0097/17.OESIC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 2 maibé suspende ba tinan 2



Iha 17 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa no tentativa konsiliasaun ba krime ameasa no krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu PM hasoru nia feen, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 14 Maiu 2017, maizumenus iha tuku 1:00 madrugada, arguidu basa dala 2 iha lezada nia hasan loos no tuku dala 2 iha hasan karuk. Arguidu mós kaer lezada iha kanuruk riba tun ba rai no sama iha kanuruk dala 1. Agresaun hirak ne’e kauza lezada sofre moras. Aleinde ne’e, arguidu mós ameasa katak sei taa no tetak mate lezada. Amiasa ne’e  halo  lezada sente tauk no trauma. Kazu ne’e mós anexa ho relatóriu mediku husi PRADET no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra 157 Kódigu Penál kona-ba krime ameasa no artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, antes tama ba julgamentu produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun entre arguidu no lezada ba kazu krime amiasa. Iha prosesu konsiliasaun ne’e, lezada hakarak dame malu ho arguidu ba kazu ameasa no dada fali nia-keixa. Bazeia ba akordu hosi parte rua no pedidu dezisténsia hosi lezada, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira kona-ba krime ameasa.



Depoisde konklui prosesu konsiliasaun ba amiasa, Tribunál kontinua prosesu produsaun ba prova ba kazu ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu totalmente no konsiente katak halo ofensa hanesan ne’e ba ema seluk ne’e ladiak no kontra lei Timor nian. Arguidu deklara katak arrepende ona ba nia hahalok no servisu hanesan agrikultór no laiha rendimentu fixu kada fulan no arguidu iha oan nain 6.



Tribunál prezinde lezada nia deklarasaun tanba iha audiénsia arguidu konfesa totalamente ba faktus hotu-hotu durante audiénsia julgamentu no husi parte Prokuradór no defeza konkorda ho despaixu husi Tribunál.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, maibé  Prokuradór prezume katak arguidu iha intensaun maka’as hodi baku nia feen. Prokuradór reforsa tan katak krime violénsia doméstika barak liu akontese iha Oe-Cusse kompara ho munisípiu (distritu) sira seluk. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu tuir artigu 145 PenálKódigu Penál ho moldura penál bele to’o tinan 3 ka multa.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no arrepende ona ninia hahalok. Aleinde ne’e, arguidu deklara ona iha Tribunál nia oin katak sei la-halo tan krime hasoru nia lezada ka ema seluk. Arguidu mós hatudu ninia kolaborasaun di’ak ho Tribunál no oan nain 6. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuada ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Bazeia ba sirkunstánsia agravantes no atenuantes ne’ebé asosiadu hosi krime ne’e, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 2 maibé suspende ba tinan 2.



6.     Krime kondusaun sein karta

Nú. Prosesu                                       : 0034/17.OESTR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nesi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                 : Pena multa US$60.00

                                             

Iha 17 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime kondusaun sein karta ne’ebé envolve arguidu Bruno Salu kontra Estadu Timor-Leste, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 27 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 10:00 dader, arguidu kondus motor ho marka Yamaha Vega ZR sein xapa matrikula no halai iha dalan públiku hosi Kuikole atu ba merkadu Maumate. Wainhira polísia pasa revista no hetan katak arguidu laiha karta kondusaun.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 207 Kódigu Penál kona-ba krime kondusaun sein karta ho moldura penál too tinan 2 ka multa.



Produsaun ba prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no deklara katak arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál. Prokuradór husu ba Tribunál atu prezinde testemuña nia depoimentu ne’ebé antes ne’e Prokuradór arola ona atu rona tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór konfirma katak arguidu provadu komete krime kondusaun sein karta bazeia ba faktus hotu iha akuzasaun. Prokuradór reafirma katak kada fulan kazu ne’e sempre akontese no krime kondusaun sein karta rejista númeru aas iha Rejiaun Oe-Cusse. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena multa ba arguidu tuir artigu 207 KP.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok no arguidu servisu nu’udar agrikultór no laiha rendimentu fiksu kada fulan no iha oan nain 1. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé kmaan ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Bazeia ba faktus sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$60.00 ne’ebé sei selu 0.50 sentavus kada loron durante loron 120. Tribunál mós fiksa pena alternativa durante loron 80 prizaun, wainhira arguidu la kumpri pena multa ne’e.



7.     Krime kondusaun sein karta

Nú. Prosesu                                       : 0583/17.PDOEC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nesi

Defeza                                     : Dr. Marcelino Marques Coro

Tipu pena                                 : Pena multa US$75.00



Iha 17 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime kondusaun sein karta ne’ebé envolve arguidu Emanuel Lasi hasoru Estadu RDTL, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 15 Dezembru 2017, maizumenus iha tuku 9:00 dader, arguidu kondús motor ho marka Revo, laiha xapa matrikula no halai iha dalan públiku Lifau atu ba Oe-Cusse Vila. Wainhira polísia pasa revista no hetan katak arguidu laiha karta kondusaun.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 207 Kódigu Penál kona-ba krime kondusaun sein karta ho moldura penál too tinan 2 ka multa.



Produsaun ba prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál. Arguidu deklara katak nia konsiente hahalok hanesan ne’e ladiak no kontra lei Timor. Arguidu hanesan agrikultór no laiha rendimentu fiksu no iha oan nain 2.



Prokuradór husu ba Tribunál atu prezinde testemuña nia depoimentu ne’ebé antes ne’e Prokuradór arola ona atu rona tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu provadu komete krime kondusaun sein karta no arguidu rasik konfesa faktus hotu iha akuzasaun. Prokuradór reafirma katak kada fulan kazu ne’e sempre rejista krime kondusaun sein karta aas iha Rejiaun Oe- Cusse. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena multa ba arguidu bazeia ba artigu 207 KP.



Enkuantu Defeza deklara katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok no arguidu hanesan agrikultór laiha rendimentu no iha oan nain 2. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé kmaan ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Bazeia ba faktus sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$75.00 ne’ebé sei selu 0.50 sentavus kada lorom durante loron 150. Tribunál mós fiksa pena alternativa durante loron 100 prizaun, wainhira arguidu la kumpri pena multa ne`e.



8.     Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0013/17.OEPSB

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 2



Iha 18 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu JE hasoru nia feen AO, iha, Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 29 Jullu 2017, maizumenus iha tuku 20.00 kalan, arguidu buti lezada nia kakorok dala 1 no basa dala 1 iha hasan sorin loos. Arguidu kontinua dudu lezada atu tama ba kuartu laran no kauza lezada monu ba rai. Agresaun ne’e rezulta lezada sofre moras. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi PRADET no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa, konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu-hotu totalmente no bainhira hatan ba Tribunál nia pergunta kona-ba krime ne’ebé arguidu komete, arguidu deklara katak baku ema hanesan ne’e bele hakanek ka ofende ema seluk nia saúde fiziku. Arguidu mós dehan ba Tribunál katak nia arrepende ona ba ninia hahalok. Arguidu servisu hanesan argrikultór, laiha rendimentu fixu kada fulan no iha oan nain 4. Arguidu promote ba Tribunál katak sei la-halo tan krime hasoru nia feen ka ema seluk iha futuru no depoisde akontese sira dame malu kedas.



Tribunál presinde lezada nia deklarasaun tanba iha audiénsia julgamentu arguidu rasik konfesa faktus hotu iha akuzasaun no Prokuradór no defeza konkorda ho despaixu Tribunál nian.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba faktus provadu sira ne’ebé arguidu deklara ba Tribunál. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 KP.



Iha parte seluk, Defeza husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu tuir nia sala tanba durante produsaun ba prova arguidu hatudu kolaborasaun di’ak ho Tribunál. Arguidu mós deklara katak arrepende nia hahalok no dame malu kedas ho nia feen no iha oan nain 4. Defeza reforsa tan katak arguidu promote ona iha Tribunál nia-oin katak sei lahalo tan krime hasoru nia membru família ka ema seluk.



Desizaun

Tribunál konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba konfisaun arguidu nian. Tanba ne’e, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2.



9.     Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0144/17.OESIC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Marcelino Marques Coro

Tipu pena                                : Pena admoestasaun



Iha 19 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguida (LMS) hasoru nia laen, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 24 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 08:00 dader, arguida foti fatuk 1 tuda dala 1 no kona iha lezadu ain belar parte karuk no kauza kanek kois no moras. Arguida kontinua foti kadeira ai kiik ida baku dala 1 kona iha ain kabun parte loos no kauza lezadu sofre moras.



Prokuradór akuza arguida kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguida konfesa faktus hotu iha akuzasaun no arguida mós hatan ba juis nia pergunta kona-ba krime ne’ebé arguida komete, no arguida konsiente katak baku ema hanesan ne’e ladiak no kontra lei Timor nian. Tanba ne’e, arguida deklara katak nia arrepende ona nia hahalok. Arguida servisu hanesan agrikultóra, laiha rendimentu fixu no iha oan nain 6, sira dame malu ona moris no hamutuk iha uma 1 hanesan feen-laen.

Arguida deklara katak antes ne’e lezadu fó hatene ona ba arguida katak atu hola tan feen kiik atu buka oan feto tanba sira nia oan sira ne’e mesak mane hotu. Lezadu dehan ba arguida katak sé la-hola tan feto kiik hodi hetan oan feto sira sei la-hetan barlake.



Tribunál prezinde lezadu nia deklarasaun tanba arguida konfesa faktus hotu-hotu no Prokuradór no Defeza mós konkorda ho despaixu husi tribunál. Maibé Tribunál kontinua konfirma ho lezadu kona-ba lezadu nia planu atu hola tan feto seluk hodi buka oan feto, lezadu ho hamnasa hatan ba Tribunál katak kona-ba hola tan feen kiik ne’e sei iha prosesu nia laran.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguida provadu komete krime violénsia doméstika mesmu arguida hatene baku ema hanesan ne’e ladiak no kontra lei Timor no kriem violénsia doméstika sempre akontese bebeik iha Oe-Cusse. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 PenálKódigu Penál ho moldura penál bele to’o tinan 3 ka multa.



Defeza deklara katak kazu ne’e mosu tanba iha provokasaun hosi arguidu ne’ebé hakarak hola tan feto seluk. Tanba ne’e, mak arguida prátika krime ne’e hasoru lezadu. Durante julgamentu arguida hatudu ona ninia kolaborasaun di’ak ho Tribunál tanba iha produsaun ba prova arguida rasik konfesa faktus hotu no arrepende ona nia hahalok. Liuliu, arguida iha oan nain 6 no agora sira dame malu ona moris hamutuk iha uma ida. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé kman ba arguida tuir nia sala.



Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguida ho pena admoestasaun.



10.            Krime kondusaun sein karta

Nú. Prosesu                                       : 0038/17.OESTR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nesi

Defeza                                     : Dr. Marcelino Marques Coro

Tipu pena                                 : Pena multa US$ 150.00



Iha 19 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime kondusaun sein karta ne’ebé envolve arguidu Mateus Lafu hasoru Estadu Timor-Leste, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 21 Julu 2017, maizumenus iha tuku 10:00 dader, arguidu kondús motor ho marka Revo sein xapa matrikula no halai iha dalan públiku Samoro atu ba Oe-Cusse Vila. Wainhira polísia pasa revista no hetan katak arguidu la-iha karta kondusaun.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 207 Kódigu Penál kona-ba krime kondusaun sein karta ne’ebé ho moldura penál too tinan 2 ka multa.

                                                                     

Produsaun ba prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun. Arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál. Arguidu dehan katak hahalok hanesan ne’e ladiak no kontra lei Timor. Arguidu servisu hanesan badaen fatuk nian no laiha rendimentu fixu.



Prokuradór husu ba Tribunál atu prezinde testemuña nia depoimentu ne’ebé antes ne’e Prokuradór arola ona atu rona tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera katak arguidu provadu komete krime kondusaun sein karta tanba arguidu rasik konfesa faktus integralmente ba krime ne’ebé nia komete. Prokuradór mós subliña katak kada fulan kazu ne`e sempre akontese no rejista aas iha Regiaun Oe-Cusse. Tanba ne`e husu ba Tribunál aplika pena multa ba arguidu bazeia ba artigu 207 Kódigu Penál.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu provadu komete krime kondusaun sein karta, tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena multa ba arguidu bazeia ba artigu 207 Kódigu Penál.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok, arguidu servisu hanesan badaen fatuk nian no laiha rendimentu fixu kada fulan. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Bazeia ba faktus sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$150.00 ne’ebé sei selu US$1.00 kada loron durante loron 150. Tribunál mós fixa pena alternativa durante loron 100 prizaun, wainhira arguidu la kumpri pena multa ne’e.



11.            Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0146/17.OESIC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan tinan 2 maibé suspende ba tinan 2



Iha 22 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse preside leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu TSS hasoru nia feen, iha, Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 25 Julu 2017, maizumenus iha tuku 20.00 kalan, arguidu basa dala 1 iha hasan karuk no tuku dala 2 iha lezada ninia reen-toos no kauza lezada sofre moras. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi Ospitál Referal Oe-Cusse no fotografia husi UPV-PNTL. Aleinde ne’e arguidu mós iha motivasaun atu faan nia feen ba ema seluk hanesan meiu ida atu selu fali osan hosi ema hirak-ne’ebé fó deve osan ba arguidu no lezada.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguidu deklara faktus sira parsialmente. Arguidu deklara katak nia tuku dala 1 de’it iha reen-toos la’os tuku dala 2 hanesan saida mak hekerek iha akuzasaun. Maibé arguidu rekoñese katak faktus sira seluk ne’e loos hotu no arrepende ona ba nia hahalok. Arguidu servisu hanesan profesór iha Eskola Primária Palaban ho vensimentu kada fulan US$298.00 no iha oan nain 7. Arguidu promote ba Tribunál katak sei la-halo tan krime hasoru nia feen ka ema seluk iha futuru. Arguidu deklara katak depoisde akontese sira dame malu kedas no ate agora moris hamutuk hanesan feen ho laen.



Iha parte seluk, lezada deklara katak arguidu basa dala 1 iha hasan karuk no konfirma katak arguidu tuku dala 1 de’it iha ninia reen-toos. Tuir loloos arguidu atu tuku tan maibé la kona tanba lezada sees tiha. Aleinde ne’e, lezada hatutan tan katak antes ne’e sira nain rua konkorda atu deve osan hodi selu sira nia oan ba eskola iha Bali.



Tribunál prezinde testamuña nia depoimentu tanba lezada konfirma deklarasaun husi arguidu kona-ba faktu sira ne’ebé deskreve iha akuzasaun no Prokuradór no defeza konkorda ho despaixu husi Tribunál.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera katak faktus sira hakerek ona iha akuzasaun nia laran provadu hotu, mesmu arguidu deklara parsialmente katak nia tuku dala 1 de’it. Ida ne’e mós priense ona rekizitu ba hahalok krime. Tuir deklarasaun hosi lezada katak loloos arguidu atu baku tan lezada maibé lezada mak hases-an nune’e la rezulta perigu ba lezada. Hanesan profesór tuir loloos arguidu hatene meius oin-oin atu rezolve problema no la’os ho violénsia. Pior liután, arguidu iha intensaun atu faan nia feen ba ema seluk. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 KP ho moldura penál bele to’o tinan 3 ka multa.



Iha parte seluk, Defeza fiar liu ba arguidu nia deklarasaun tanba mesmu arguidu konfesa parsialmente maibé faktus ne’e konfirma mós hosi lezada. Arguidu deklara ona katak nia arrepende nia hahalok, hatudu kolaborasaun di’ak ho Tribunál, iha oan nain 7, di’ak malu ona ho lezada no promote katak sei la komete tan krime hasoru nia membru família ka ema seluk iha futuru. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Tribunál konklui katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Tribunál mós konsidera katak arguidu iha motivasaun ka tentativa atu fa’an nia feen ba ema seluk hanesan sirkunstánsia agravantes ne’ebé asosiadu integralmente iha krime ofensa integridade fizika simples hasoru lezada.



Bazeia ba faktu provadu hirak ne’e, Tribunál kondena arguidu ho pena prizaun tinan 2 maibé suspende ba tinan 2 no selu kusta judisiária US$30.00. Tribunál mós aplika regra ba konduta atu arguidu aprezenta-an periodikamente iha Tribunál fulan 1 dala 1 iha loron primeiru kada semana primeiru durante tinan 2 nia laran tuir artigu 70 PenálKódigu Penál.



12.            Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0124/17.OEOSL

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1



Iha 22 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu MS hasoru nia feen, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 23 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 07.00 dader, arguidu tebe lezada dala 1 iha kanotak no tuku dala 1 iha matan fukun no kauza lezada sofre moras. Arguidu kontinua rasta lezada iha rai hodi kauza lezada nia ain tur karuk hetan kenek kiik. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi PRADET no fotográfia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok, servisu hanesan agrikultór, laiha rendimentu fixu kada fulan no iha oan nain 1. Arguidu promote ba Tribunál katak sei la-halo tan krime hasoru nia feen ka ema seluk iha futuru no depoisde akontese sira dame malu kedas.



Tribunál prezinde lezada nia deklarasaun tanba iha audensia julgamentu arguidu konfesa faktus integralmente no husi Prokuradór no Defeza konkorda apresia ho despaixu ne’e.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no konsidera arguidu prova komete krime hasoru lezada mesmu arguidu hatene baku ema hanesan ne’e ladiak no kontra lei Timor nian. Tanba ne’e atu prevene krime hanesan akontese iha futuru, husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 PenálKódigu Penál ho moldura penál bele to’o tinan 3 ka multa.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok, foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál no promete katak sei la komete tan krime hasoru lezada iha futuru. Arguidu mós deklara katak iha oan nain 1 no depoisde akontese sira dame malu kedas. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu tuir nia hahalok.



Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1.



13.            Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0132/17.OESIC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nesi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu Pena                                : Pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1 fulan 6



Iha 22 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu IdCB hasoru nia feen, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 22 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 11:00 dader, arguidu tuku lezada dala 1 iha reen-toos no tuku dala 1 iha hirus-matan nune’e kauza lezada sofre moras. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi Ospitál Referál Oe-Cusse no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no arguidu deklara katak agresaun hanesan ne’e bele kauza lezada hetan kanek no moras. Arguidu mós arrepende ona ba nia hahalok no promote ba Tribunál katak sei la-halo tan krime hasoru nia feen ka ema seluk iha futuru. Depoisde akontese sira dame malu kedas no arguidu foin mak primera-ves mai iha Tribunál no iha oan nain 4 no la-iha rendimentu fixu tanba servisu hanesan badaen fatuk.



Prokuradór husu ba Tribunál atu prezinde lezada nia deklarasaun ne’ebé antes ne’e Prokuradór arola ona atu rona tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu no konsidera katak arguidu provadu komete krime hasoru nia feen. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 PenálKódigu Penál ho moldura penál tinan 3 ka multa.



Iha parte seluk, Defeza deklara katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende nia hahalok, di’ak malu ona ho lezada, iha oan nain 4 no promete ona katak sei la komete tan krime hasoru lezada iha futuru. Bazeia ba sirkunstánsia hirak ne’e, husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu.



Desizaun

Bazeia faktu provadu sira durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1 fulan 6.

                                           

14.            Krime danu simples

Nú. Prosesu                                       : 0034/17.OEPMK

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Marcelino Marques Coro

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1 fulan 6



Iha 23 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide leitura sentensa ba krime danu simples ne’ebé envolve arguidu Abel Oqui hasoru lezada Antonia Siqui, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 02 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 09.00 dader, arguidu lori fatuk tuda dala 3 ba lezada nia uma parede to’o nakfera no kauza lezada nia uma hetan kuak tanba batako 5 mak nakfera no rahun. Faktus kona-ba akontesementu ne’e anexa hamutuk ho fotografia husi Polísia.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 258 Kódigu Penál kona-ba danu simples ho moldura penál too tinan 3 ka multa.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus parsialmente katak tuda dala 1 no la’os dala 3 no arguidu deklara katak nia arrepende ona nia hahalok. Arguidu servisu hanesan emprezáriu ho redementu kada fulan US$200.00 no iha oan nain 2. Arguidu promote ba Tribunál katak sei la repete tan nia hahalok ne’e iha futuru no antes ne’e arguidu tenta atu dame malu maibé husi lezada mak la kohi dame malu até agora.



Enkuantu lezada mantein ho faktus sira hotu iha akuzasaun no deklara katak lezada hanesan faluk 1 no laiha rendimentu atu hadia fali uma ninia kuak ne’ebé mak arguidu estraga.



Testamuña Francisca Aluta Maria Suni nu’udar viziño depoimenta katak arguidu tuda duni ho fatuk bo’ot  dala 1 no kona besik odamatan nian no batako 5 mak rahun hotu.  Testamuña haktuir katak iha momentu ne’eba arguidu ho kondisaun lanu.



Alegasaun finál

Prokuradór haktuir katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Prokuradór hanoin katak tuir lolos arguidu mak protéze lezada tanba ferik ona no laiha forsa maibé arguidu hakarak hatudu ninia hahalok ne’ebé lamerese atu tuda estraga lezada ninia uma. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 258 KP.



Enkuantu Defeza haktuir katak fiur liu ba arguidu nia deklarasaun tanba defeza hare arguidu deklara ho onestu no depoisde akontese arguidu tenta atu dame maibé lezada rasik lakohi dame até to’o iha Tribunál. Arguidu arrepende ona nia hahalok, iha oan nain 2 no promete sei la komete tan krime hasoru lezada iha futuru. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 1 fulan 6 no selu kusta judisiária US$50.00. Tribunál mós kondena arguidu atu selu indeminizasaun sivíl ba lezada ho montante US$100.00 iha loron 20 nia laran tanba provadu arguidu komete krime danu simples hasoru lezada.



15.            Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0039/17.OEPMK

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 2



Iha 23 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse preside leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu DB hasoru nia aman rasik, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 01 Agostu 2017, maizumenus iha tuku 09.00 dader, arguidu lori ai -reo ninia sanak 1 baku iha lezadu nia ulun no kauza lezadu sofre moras no bubu mean iha ulun. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi Ospitál Referal Oe-Cusse no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu, arguidu uza nia direitu silénsiu. Entretantu lezadu kontinua konfirma faktus sira hotu iha akuzasaun maibé deklara katak sira dame malu ona. Lezadu mós deklara katak sira iha dependensia ekonomia ba malu durante ne’e até agora hela hamutuk fali ona.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada mesmu iha produsaun ba prova arguidu uza nia direitu nonok. Aleinde ne’e, lezadu rasik konfirma faktus hotu iha akuzasaun. Prokuradór reforsa tan katak tuir loloos arguidu tenke respeitu no proteze ninia lezadu hanesan ninia aman, tanba lezadu mak kuidadu nia husi kiik até bo’ot. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 KP.



Enkuantu Defeza haktuir katak faktus sira iha akuzasaun dalaruma bele loos no bele laloos tanba iha produsaun ba prova arguidu uza nia direitu silénsiu. Tanba ne’e, defeza husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé justu ba arguidu kuandu tribunál prova katak arguidu provadu komete krime refere.



Antes julgamentu nia-rohan, wainhira Tribunál fó oportunidade ikus ba arguidu atu ko’alia, arguidu deklara katak faktus sira iha akuzasaun loos hotu no hatene baku ema nia isin bele moras no arrepende ona ba nia hahalok. Arguidu hatutan tan katak servisu hanesan agrikultór ho rendimentu kada fulan US$20.00 no iha oan nain 2. Arguidu promote ba Tribunál katak sei lahalo tan krime hasoru nia aman ka ema seluk iha fututu no depoisde akontese sira dame malu kedas.



Desizaun

Tribunál prova katak arguidu provadu komete krime hasoru nia aman tanba iha nia deklarasaun ikus, arguidu konfirma faktus sira iha akuzasaun Prokuradór katak faktus sira loos. Tanba ne’e, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 maibé suspende ba tinan 2.



16.             Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0131/17.OESIC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena multa US$120.00



Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguida SFdC (nu’udar membru PNTL) hasoru nia oan feto rasik JMFCS (tinan 14), iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 01 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 14:00 lokraik, arguida basa dala 2 iha hasan loos no dala 3 iha hasan karuk no tuku dala 1 iha ulun. Arguida kontinua rakut lezada nia oin no kotuk laran no tebe dala 2 iha kanotak no kauza lezada sofre moras no mean iha kotuk laran. Kazu ne’e anexa mós ho relatóriu mediku husi Ospitál Referal Oe-Cusse no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguida rekoñese katak arguida basa dala 2 iha hasan loos no dala 3 iha hasan karuk no tuku dala 1 iha ulun, maibé rejeita nia la rakut lezada nia oin no kotuk laran. Arguida hatene katak agresaun hanesan ne’e bele kauza ema ne’e hetan kanek no moras no arrepende ona ba nia hahalok. Depoisde akontese sira dame malu kedas no arguida promete ba Tribunál katak sei lahalo tan krime hasoru nia oan ka ema seluk iha futuru. Arguida servisu hanesan membru PNTL ho devisa sarjento ho vensimentu kada fulan US$435.00. Arguidu deklara katak ida-ne’e foin mak primera-ves nia mai iha Tribunál no iha oan nain 4.



Enkuantu lezada konfirma ho faktus sira hotu iha akuzasaun no depoisde akontese sira dame malu kedas ho nia inan no ate agora hela hamutuk iha uma ida.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguida provadu komete krime hasoru nia oan feto tuir faktus hotu iha akuzasaun mesmu iha produsaun ba prova arguida rasik rejeita faktus balun. Prokuradór reforsa tan katak lezada hanesan arguida nia oan rasik tuir loloos arguida tenke proteze, maibé arguida mak baku fali nia oan ne’ebé mak sei kiik no laiha forsa. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145 Kódigu Penál.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguida konfesa faktus parsialmente iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok no di’ak malu ona ho lezada no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál. Arguida promete ona sei la komete tan krime hasoru lezada iha futuru no arguida iha oan nain 4. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguida tuir nia sala.



Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguida ho pena multa US$120.00 no sei selu US$1.00 kada loron durante loron 120 no selu mós kustu judisial US$30.00. Tribunál mós fiksa pena alternativa durante loron 80 prizaun, wainhira arguidu la kumpri pena multa ne’e.



17.            Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                       : 0364/2013.PDOEC

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nessi

Defeza                                     : Dr. Calisto Tout

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 6 maibé suspende ba tinan 1



Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu FQ hasoru nia feen, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 28 Novembru 2013, maizumenus iha tuku 13:00 meúdia, arguidu tebe lezada dala 1 iha kotuk laran, tuku dala 2 iha kotuk laran, buti iha kakorok dala 1, tuku iha hasan karuk dala 1 no tuku tan dala 1 iha reen-toos no kauza lezada sofre moras. Kazu ne’e mós anexa ho relatóriu mediku husi PRADET no fotografia husi Polísia-VPU.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika

simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD no 36 kona-ba krime sira violénsia doméstika nian hanesan krime públiku.



Produsaun prova

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no deklara katak arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál. Arguidu servisu hanesan agrikultór no la-iha rendimentu fíksu kada fulan, di’ak malu ona ho lezada no iha oan nain 3.



Prokuradór husu ba Tribunál atu prezinde lezada nia deklarasaun ne’ebé antes ne’e Prokuradór arola ona atu rona tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór alega katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no konsidera arguidu provadu komete krime hasoru nia feen. Mesmu Prokuradór konsidera arguidu nia deklarasaun katak baku ema hanesan ne’e ladiak no kontra lei Timor, maibé tanba kazu violénsia doméstika akontese lor-loron iha Rejiaun Oe-Cusse, nune’e husu ba Tribunál atu aplika pena tuir artigu 145  Kódigu Penál ho moldura penál bele to’o tinan 3 ka multa.



Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende nia hahalok, di’ak malu ona ho lezada no promete ona katak sei la komete tan krime hasoru lezada iha futuru no iha oan nain 3. Bazeia ba sirkunstánsia hirak ne’e, husu ba Tribunál atu aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun



Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 maibé suspende ba tinan 1.



18.            Krime kondusaun sein karta

Nú. Prosesu Sumariu              : 004/18.OESTR

Kompozisaun Tribunál            : Singulár

Juis                                          : Dr. João Ribeiro

Prokuradór                              : Dr. Mateus Nesi

Defeza                                     : Dr. Marcelino Marques Coro

Tipu pena                                 : Pena multa US$ 60.00



Iha 29 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Oe-Cusse prezide julgamentu leitura sentensa ba krime kondusaun sein karta ne’ebé envolve arguidu Januario de Deus hasoru Estadu Timor-Leste, iha Distritu Oe-Cusse.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 26 Janeiru 2018, maizumenus iha tuku 11:30 dader, arguidu kondús motor ho marka Repsol sein xapa matrikula no halai iha dalan públiku hosi Oetulo atu ba Padimau. Wainhira Polísia pasa revista no hetan katak arguidu sira laiha karta kondusaun.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 207 Kódigu Penál kona-ba krime kondusaun sein karta ne’ebé ho moldura penál too tinan 2 ka multa.



Produsaun ba prova

Arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no arepende ona nia hahalok no foin primeira-vez komete krime. Arguidu hatutan tan katak hahalok hanesan ne’e ladiak no kontra lei Timor no arguidu laiha rendimentu tanba hanesan estudante no hatene lori motor maizumenus foin fulan 2 no agora sei trata hela karta kondusaun.



Prokuradór husu ba Tribunál atu prezinde testemuña nia depoimentu ne’ebé antes ne’e Prokuradór arola ona atu rona tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera katak arguidu provadu komete krime kondusaun sein karta tanba arguidu rasik konfesa faktus integralmente no kada fulan kazu ne`e sempre akontese no rejista aas iha Regiaun Oe-Cusse. Tanba ne`e husu ba Tribunál aplika pena multa ba arguidu bazeia ba artigu 207 Kódigu Penál.



Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu, arrepende ona nia hahalok no arguidu la-iha rendimentu tanba hanesan estudante. Tanba ne`e husu ba Tribunál aplika pena ne`ebé adekuadu ba arguidu tuir nia sala.



Desizaun

Bazeia ba faktus sira ne’ebé produs durante audensia julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$60.00 ne’ebé sei selu kada loron 0.50 sentavus durante loron 120. Tribunál mós fiksa pena alternativa durante loron 80 prizaun, wainhira arguidu la kumpri pena multa ne`e.

No comments: