28 May 2018

JSMP: Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Dili Periódu Marsu 2018

East Timor Law & Justice Bulletin JSMP Reports on Proceedings in the Dili District Court March 2018
Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Dili Periódu Marsu 2018

Deskripsaun sumáriu ba desizaun kazu sira


1.    Krime abuzu seksuál ba menór



Nú. Prosesu                           : 0436/17.DICMR

Kompozisaun Tribunál          : Koletivu

Juis                                         : Dra. Jacinta Correia, Dra. Ana Paula Fonseca no Dr. Eusebio Xavier Vitor

Prokuradór                             : Dra. Benvinda do Rosario 

Defeza                                    : Dr. João Henrique Carvalho

Tipu pena                               : Pena prizaun tinan 17

     

Iha 01 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura akordaun ba krime abuzu seksuál ba menór ho agravasaun ne’ebé envolve arguidu MLB hasoru lezada ne’ebé ho idade tinan 10 fulan 6, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór haktuir katak arguidu ho nia feen (ne’ebé nu’udar lezada nia tian) ba hela iha lezada nia uma tanba arguidu nia feen moras hela. Iha uma ne’ebé arguidu ho nia feen sira hela ba, sira uja hamutuk no toba iha kuartu ida de’it; lezada no nia prima toba iha kama andar leten no arguidu no nia feen toba iha kama kraik.



Prokuradór akuza katak iha 18 Agostu 2017, maizumenus iha tuku 22.00 kalan, bainhira arguidu remata asiste televizaun, arguidu tama ba kuartu laran no kous tiha lezada ne’ebé toba dukur hela iha kama andar no muda tun ba iha kolsaun esponza ne’ebé arguidu nahe hela iha rai. Arguidu kaer lezada ninia orgaun seksuál no kose nia orgaun seksuál ba iha lezada ninia orgaun seksuál. Lezada hakfodak husi toba no halai sai kedas husi kuartu laran ba iha ninia avó-feto ne’ebé toba iha kuartu sorin no konta sai arguidu ninia hahalok ne’e ba nia avó- feto. Prokuradór mós akuza katak arguidu halo hahalok hanesan ne’e, dala 3 ona hasoru lezada.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 177 alineia (2) KP kona-ba abuzu seksuál ba menór ho aktu relevante ho moldura penál husi tinan 5 to’o tinan 15 prizaun ho agravasaun tuir artigu 182  alinea 1 (a) ne’ebé nia moldura penál sei agrava datoluk ida iha nia limite mínimu no másimu kuandu vítima nia idade ki'ik liu tinan 12 iha momentu ne’ebé ajente pratika faktu ne’e.

Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa faktu hotu iha akuzasaun prokuradór no deklara katak  nia arrepende ninia hahalok. Aleinde ne’e, lezada kontinua konfirma faktu hotu iha akuzasaun no deklara katak arguidu viola lezada hamutuk dala haat no depoisde akontesimentu ne’e nia sente tauk ba arguidu. Lezada deklara mos katak akontese primeiru bainhira arguidu fila kalan bo’ot no haree arguidu nia feen no lezada toba ona. Ho nune’e, arguidu kous lezada tun ba rai no kose nia orgaun seksuál ba lezada nia isin. Maibé akontesimentu rua seluk lezada la lembra ona nia loron loloos.  Arguidu halo hahalok sira ne’e bainhira lezada toba dukur no lezada foin hatene bainhira arguidu ezekula ba lezada nia isin-loloon.



Testemuña MM nu’udar lezada ninia avó-feto depoimenta katak lezada rasik konta ba testemuña kona-ba arguidu ninia hahalok ne’e. Testemuña ne’e mós depoimenta katak lezada konta ba nia, arguidu viola nia bei-oan ne’e ba dala haat ona. impaktu husi arguidu ninia hahalok ne’e halo lezada sempre tauk hasoru arguidu.



Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa faktu hotu iha akuzasaun prokuradór no deklara katak  nia arrepende ninia hahalok. Aleinde ne’e, lezada kontinua konfirma faktu hotu iha akuzasaun no deklara katak arguidu viola ona lezada hamutuk dala haat no depoisde akontesimentu ne’e nia sente tauk ba arguidu. Lezada deklara katak iha akontese primeiru arguidu fila kalan bo’ot no haree arguidu nia feen no lezada toba ona. Hafoin arguidu ko’us lezada tun ba rai no kose nia orgaun seksuál ba lezada nia isin.  Maibé akontesimentu rua seluk lezada la lembra ona nia loron loloos. Iha kada akontesmentu sira ne’e arguidu nia feen la hatene tanba moras no toba dukur ona no lezada mós toba dukur ona. Lezada foin hatene bainhira arguidu ezekula ba lezada nia isin-loloon.



Testemuña MM nu’udar lezada ninia avó-feto depoimenta katak lezada rasik konta ba testemuña kona-ba arguidu ninia hahalok ne’e. Testemuña ne’e mós depoimenta katak lezada konta ba nia, arguidu viola nia bei-oan ne’e ba dala haat ona no arguidu ninia hahalok ne’e halo lezada sempre tauk hasoru arguidu.



Alegasaun finál 

Prokuradór konsidera arguidu komete duni krime hasoru lezada no arguidu ninia hahalok ne’e halo lezada trauma. Prokuradór haktuir katak arguidu nu’udar lezada nia tiu (tanba kaben ho lezada nia tia) tuir loloos tenke proteze lezada. Prokuradór, konsidera mós sirkuntánsia atenuante hanesan arguidu arrepende, foin primeira-vez hatan iha tribunál, tanba ne’e husu ba tribunál atu aplika pena prizaun tinan 18 ba arguidu.



Enkuantu defeza haktuir katak arguidu konfesa faktu hotu iha akuzasaun, arguidu arrepende ona ninia hahalok no foin primeira-vez hatan iha tribunál. Bazeia ba sirkunstánsia sira ne’e hotu, husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé justu.



Desizaun

Tribunál prova katak arguidu komete duni krime abuzu seksuál ho aktu relevante hasoru lezada dala haat. Bazeia faktus provadus hirak ne’e, tribunál kondena arguidu pena prizaun tinan 7 ba kada krime, nune’e tribunál halo akumulasaun ba kada akontesimentu ho pena tinan 28 prizaun. Mesmu nune’e, hafoin haree ba sirkunstánsia atenuante sira hanesan arguidu konfesa, arepende no laiha antisidentes kriminál, tribunál konklui no kondena arguidu ho pena úniku ba tinan 17 prizaun.



2.   Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                     : 0058/17.PCCIC

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dr. Eusebio Xavier Vitor

Prokuradór                      : Dr. Reinato Bere Nahak

Defeza                             : Dra. Laura Valente Lay

Tipu pena                        : Pena multa US$60.00 



Iha 05 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu Joanico Moises Varia nu’udar funsionáriu NGO Tuba Rai Metin hasoru lezadu Pedro Gusmão, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 27 Agostu 2017, maizumenus iha tuku 08.00 dader, arguidu hamutuk ho nia kolega ida ba hasoru lezadu no husu osan funan husi osan inan ne’ebé lezadu nia ama foti iha NGO Tuba Rai Metin. Maibé lezadu hatan katak nia osan laiha no hatudu de’it osan US$5.00 ba arguidu nune’e, arguidu tuku dala 1 iha lezadu nia kakorok, kaer lezadu ninia kamiza-gola no rasta lezadu nia liman atu lori ba polísia. Tanba ne’e lezadu liki arguidu nia liman no arguidu basa tan dala 2 iha lezadu nia ulun no dudu lezadu tama ba iha valeta kuak. Aktu sira ne’e rezulta lezadu sofre kanek iha liman no hetan suku pontu 3 iha lezadu nia ain-tuur sorin karuk.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa parsialmente ba faktus balun katak nia la tuku lezadu maibé kaer de’it lezadu nia kamiza-gola atu lori ba polísia atu rezolve problema deve ne’ebé to’o agora lezadu la selu osan funan. Entretantu, lezadu kontinua konfirma faktu sira iha akuzasaun no deklara katak durante ne’e nia selu hela osan funan, maibé iha fulan rua ikus nia la selu tanba iha problema ho finanseiru.



Alegasaun finál

Prokuradór mantein ninia akuzasaun no konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezadu. Prokuradór prova bazeia ba konfisaun parsialmente hosi arguidu no konfirmasaun hosi lezadu nian ba faktu sira iha akuzasaun. Tanba ne’e, atu halo prevensaun jerál ba arguidu atu la komete tan krime hanesan iha futuru, husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan ida.



Entretantu, defeza husu ba tribunál atu absolve arguidu husi krime ne’e tanba defeza konsidera arguidu la halo agresaun hasoru lezadu maibé só kaer de’it lezadu nia kameja-gola no atu dada ba polísia.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktu sira iha akuzasaun prokuradór. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$60.00 no sei selu US$1.00 kada loron durante loron 60 inklui selu kustu judisiál US$10.00. Tribunál mós fiksa pena alternativa ba arguidu katak durante loron 40 arguidu kumpri iha prizaun, bainhira arguidu la selu pena multa ne’e.



3.   Krime ofensa ba integridade fízika simples natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     : 0143/16.DICMR

kompozisaun Tribunál    : Singulár

Juis                                 : Dra. Zulmira Auxiliadora Barros da Silva

Prokuradór                       : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                             : Dr. Fernando Lopes de Carvalho

Tipu pena                        : Pena multa

Iha 08 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu AC hasoru nia eis-feen, iha Distritu Dili.

Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 23 Setembru 2016, iha tuku 19.30 kalan, lezada simu telefone husi arguidu katak atu fila fali moris hamutuk ho lezada, maibé lezada lakohi.

Bainhira arguidu rona lezada hatan hanesan ne’e, arguidu hateten ba lezada katak ó hein iha ne’eba!  Lezada mós hatan ba arguidu katak ha’u prontu hein iha ne’e. La kleur arguidu to’o iha lezada nia restorante no apita nia motor. Lezada la preokupa no kontinua prepara hahan iha nia restorante. Derepente arguidu la’o tama ba restorante laran, lezada dudu arguidu no haruka arguidu sai hosi nia restorante.

Arguidu tuku dala 1 iha lezada nia liman kabun parte karuk. Lezada hakuak netik arguidu maibé arguidu hasai xafenda ida husi nia bolsu no sona dala barak iha lezada nia kotuk laran no liman kabun parte karuk. Lezada tata arguidu nia kabun nune’e arguidu husik tiha xafenda ne’e no halai sai ba li’ur no lori kapasete tuda lezada maibé lezada hases nia aan nune’e la kona.

Aktu ne’e rezulta lezada sente moras no bubu iha kabas parte karuk no kanek iha kotuk laran no lezada ba halo tratamentu iha PRADET.

Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu deklara katak faktu sira iha akuzasaun la loos. Tuir arguidu, nia telefone duni lezada atu husu sira nia oan nain 4 ne’e fila ona ba uma ka seidauk. Maibé lezada la foti arguidu ninia telefone nune’e arguidu ba iha lezada nia restorante. Iha restorante laran, lezada lori ai fai aimanas nian hodi baku arguidu nia ain tur. Arguidu sente ain moras no manas nune’e, arguidu dada lezada nia fu’uk tun ba rai, tuku dala 2 iha lezada nia kotuk laran no tuku dala 1 iha lezada nia reen-toos. Arguidu mós deklara katak nia uza xavi motor la’os xafenda.

Arguidu deklara katak arguidu no lezada separa ona durante tinan 4 no iha oan na’in 4 (haat) ne’ebé hela ho arguidu no oan sira sempre ajuda iha lezada nia restorante.

Mezmu arguidu nega faktu sira, maibé lezada kontinua reforsa no konfirma faktu sira iha akuzasaun no deklara katak nia sente seguru liu bainhira moris mesak.

Alegasaun finál

Prokurador husu ba tribunal atu aplika pena admoestasaun ba arguidu mezmu arguidu provadu komete krime hasoru lezada maibé prokurador konsidera katak arguidu nia oan sira hela ho arguidu. 

Enkuantu, defeza husu atu tribunál atu aplika pena prizaun maibé suspende ninia ezekusaun ba arguidu tanba sirkunstánsia sira ne’ebé mak prokuradór solisita.

Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime hasoru lezada. Tribunál konklui no kondena arguidu ho pena multa US$15.00 ne’ebé sei selu US$0.50 sentavus kada loron durante loron 30. Bainhira arguidu la selu pena multa refere, arguidu sei kumpri iha prizaun nu’udar pena alternativa (tribunal la fiksa loron hira) ba arguidu.



4.   Krime ofensa ba integridade fízika simples natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     : 0032/16.ALSIC

kompozisaun Tribunál    : Singulár

Juis                                  : Dra. Jacinta Correia da Costa

Prokuradór                      : Dr. Bartolomeu de Araujo

Defeza                             : Dr. Afonso Gomes

Tipu pena                        : Pena prizaun tinan 1 fulan 6 suspende ba tinan 4 ho regra ba konduta

           

Iha 09 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu MdJ hasoru nia feen no oan, iha Distritu Aileu.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 24 Agostu 2016, maizumenus iha tuku 14.00 lokraik, arguidu hamtuk ho nia feen (lezada) ho nia ona (lezadu) ba iha to’ós.  Bainhira iha ona to’ós laran, lezadu lakohi han hahan ne’ebé prepara tiha ona husi uma, no hakarak han fali pop mie no husu osan US$0,50 ba arguidu. Maibé arguidu la fó osan no haruka lezadu atu han de’it hahan ne’ebé prepara tina ona husi uma. Depoisde dehan tiha hanesan ne’e ba lezadu, arguidu mós kontinua hakat ba lezadu no basa dala 1 iha lezadu nia hasan parte loos. Lezadu dehan ba arguidu katak arguidu matan kan mak tua de’it tanba ne’e arguidu basa tan dala 1 iha lezadu nia hasan parte karuk halo lezadu tanis.



Arguidu mós foti aifariña kain ida no baku iha nia-feen ninia kidan iha parte loos no tebe kona kois iha lezada nia kabaas wainhira lezada husu ba arguidu tanba-sa arguidu baku sira nia-oan hanesan ne’e. Lezada dehan ba arguidu katak arguidu nia bin mak koalia barak no hotar arguidu la’os lezadu.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa faktu sira hotu husi akuzasaun prokuradór, deklara katak arrepende ona ninia hahalok no haktuir katak iha momentu ne’ebá nia oin manas tanba hemu tua. Arguidu mós rekoñese katak nia gosta hemu tua maibé nia promete sei la hemu ona tua.



Aleinde ne’e, lezada kontinua reforsa faktu sira iha akuzasaun no deklara katak nia sente laran moras liu bainhira arguidu baku lezadu tanba de’it osan US$0.50 sentavus.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera katak arguidu komete duni krime hasoru nia oan no nia feen ne’ebé tuir loloos arguidu mak tenke proteje. Tanba ne’e, husu ba ba tribunál atu aplika pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 ba arguidu. Enkuantu defeza husu atu tribunál fó justisa ba arguidu tanba arguidu arrepende ona ninia hahalok, promete sei la hemu ona tua no foin primeira-ves komete krime ne’e.



Desizaun

Tribunál konklui katak arguidu provadu komete krime tuir faktu sira iha akuzasaun. Bazeia ba faktu provadu sira ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 fulan 6 suspende ba tinan 4 inklui kondena arguidu aprezenta-an periodikamente iha tribunál kada fulan dala 1 durante tinan 1 fulan 6.



5.   Krime ofensa ba integridade fízika simples natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     : 0219/17.ERSIC

Kompozisaun Tribunál : Singulár

Juis                                  : Dra. Francisca Cabral

Prokuradór                      : Dr. Osorio de Deus

Defeza                             : Dr. João de Carvalho

Tipu pena                        : Pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2



Iha 09 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili liuhusi julgamentu movel iha Distritu Ermera prezide leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu DX hasoru nia feen, iha Distritu Ermera.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 01 Setembru 2017, maizumenus iha tuku 16.30 lokraik, lezada no arguidu diskute malu kona-ba sira nia oan ne’ebé ladun estuda no arguidu foti kadeira masa ida baku kona iha lezada nia ulun. Bainhira lezada hakruk foti sandalla atu baku arguidu, arguidu foti tiha sandalla ne’e no tuku dala rua tuir malu iha lezada nia ulun no tuda sandalla kona iha lezada nia reen-toos. Aktu sira ne’e rezulta lezada sofre moras iha nia ulun no reen-toos.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa faktu sira hosi akuzasaun prokuradór, arrepende ninia hahalok no deklara katak nia no família husu ona deskulpa ba lezada.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu aplika pena prizaun tinan ida no suspende ba tinan ida. Prokuradór husu pena refere tanba arguidu konfesa ninia hahalok no iha responsabilidade ba oan na’in ualu.



Enkuantu defeza husu ba tribunál atu aplika pena multa tanba arguidu arrepende ninia hahalok, arguidu iha responsabilidade ba nia família no foin premeira-ves hatan iha tribunál.



Desizaun

Depoisde avalia faktu hotu-hotu ne’ebé produs durante julgamentu, tribunál konklui katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Bazeia ba prova sira ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2.



6.   Krime aktu seksuál ho adolexente

Nú. Prosesu                     : 0093/17.ERLET

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dra. Julmira Barros

Prokuradór                      : Dr. Osorio de Deus

Defeza                             : Dr. Jonas Henrique da Costa

Tipu pena                        : Absolve



Iha 09 Marsu 2018, Tribunal Distritál Dili liuhusi julgamentu movel iha Distritu Ermera prezide leitura sentensa ba krime aktu seksuál ho adolexente ne’ebé envolve arguidu PdR hasoru nia namorada (EdJM), iha Distritu Ermera.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 18 Abril 2017, maizumenus iha tuku 17.00 lokraik, lezada lori kafe tasak ba iha lezada nia avo nia uma ho distánsia kilometru tolu husi lezada nia uma. Bainhira lezada to’o iha nia avó nia uma, arguidu telefone to’o dala 3 mak lezada foin hatan, nune’e arguidu tolok kedas lezada no husu tanba-sa la simu telefone. Lezada fila husi nia avo nia uma atu fó hatene ba lezada nia inan aman sira kona-ba arguidu nia hahalok ne’e.



Iha dalan klaran, arguidu hein ona lezada no arguidu bolu lezada atu la’o tuir arguidu. Lezada mós la’o tuir arguidu no arguidu kaer lezada nia liman tama ba iha kafe laran. Iha kafe laran ne’e, arguidu hasai lezada nia roupa no arguidu mós hasai rasik nia roupa no halo relasaun seksuál ho lezada. Bainhira sira halo hela relasaun seksuál, lezada hare nia avo la’o tama ba kafe laran. Lezada hateten ba arguidu katak ema tama ba iha kafe laran ne’e. Arguidu hakfodak no hatais kedas nia kalsa no halai ba subar tiha iha kafe laran. Lezada nia avo mane ne’e kaer lezada no lori ba fó hatene ba lezada nia inan aman.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 178 KP kona-ba aktu seksuál ho adolexente ho moldura penál to’o tinan 5 prizaun.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu rekoñese  faktu sira hotu iha akuzasaun maibé arguidu deklara katak nia no lezada iha relasaun namoru. Depoisde akontese problema ne’e sira rezolve ona tuir kustume Timór nian. Arguidu mós deklara katak nia no família entrega belak mean ida no karau ida ba lezada no família. Iha momentu ne’ebá kedas lezada no arguidu moris hamutuk nu’udar feen ho laen to’o agora.



Aleinde ne’e, lezada kontinua reforsa faktu sira iha akuzasaun no konfirma deklarasaun husi arguidu nian no deklara katak relasaun seksuál ne’e akontese tanba hakarak ho hakarak no ohin loron sira moris nu’udar feen ho laen.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera katak relasaun seksuál ne’e akontese ho konsentimentu tanba arguidu no lezada iha relasaun namora. Tanba ne’e, husu ba tribunál atu tetu didiak sirkunstánsia sira hotu no aplika pena ne’ebé justu ba lezada no arguidu.



Aleinde ne’e, defesa husu ba tribunál atu fó justisa ne’ebé justu ba arguidu tanba arguidu konfesa ninia hahalok, rezolve ona kazu ne’e tuir lisan timor nian no agora dadaun moris hamutuk ho lezada nu’udar feen no laen.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál konsidera arguidu no lezada halo relasaun seksuál ho konsentimentu tanba sira iha relasaun domin (namora) no agora dadaun moris hamutuk hanesan feen ho laen. Tanba ne’e, tribunal absolve arguidu husi akuzasaun prokuradór nian.



7.   Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     :0383/17.PDDIL

kompozisaun Tribunál    : Singulár

Juis                                  : Dra. Maria Solana Soares Fernandes

Prokuradór                     : Dr. Bartolomeu de Araujo

Defeza                             : Dra. Marcia Sarmento

Tipu pena                       : Pena multa US$75.00



Iha 09 Marsu 2018, Tribunal Distrital Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebe envolve arguidu AdS hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 31 Maiu 2016, maizumenus iha tuku 18.00 lokraik, arguidu toba hela iha sala vizita ho kondisaun lanu, tanba foin fila husi festa. Lezada atu dasa rai nune’e lezada fanu arguidu no haruka arguidu ba toba iha kuartu laran.



Arguidu hamrik no la koalia liafuan ruma no basa kedas dala 2 iha lezada nia hasan loos no kanuruk. Aktu sira ne’e, rejulta lezada sente moras iha nia hasan parte loos no kanuruk.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsan ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu deklara katak iha momentu ne’ebá nia ho kondisaun lanu no toba kedas bainhira to’o uma nune’e nia la hatene buat ida kona-ba akontesimentu refere. Arguidu mós deklara karak nia hakfodak bainhira dader, hare lezada laiha uma no ba toba iha lezada nia bin sira. Arguidu ba hasoru lezada no husu ba lezada tanba-sa la toba iha uma. Lezada esplika kona-ba saida mak akontese ba arguidu. Entretantu, lezada kontinua reforsa faktu sira iha akuzasaun.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu komete duni krime hasoru lezada maske arguidu nega faktu sira ne’ebé akuza ba arguidu. Prokuradór haktuir katak tuir loloos, arguidu tenke proteze lezada tanba iha momentu akontese problema ne’e lezada isin rua fulan 3 (tolu). Tanba ne’e prokuradór husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 3 suspende ba tinan 1 (ida).



Enkuantu, defeza husu ba tribunál atu bele aplika pena ne’ebé justu ba arguidu tanba iha momentu akontesimentu arguidu ho kondisaun lanu todan no la hatene buat ida.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál prova arguidu komete krime hasoru lezada tuir faktu sira iha akuzasaun. Bazeia ba faktu provadu sira ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena multa US$75.00 ne’ebé sei selu gradualmente kada loron US$1.00 durante loron 75, inklui selu kustu judisiál US$20.00. Bainhira arguidu la selu pena multa refere, tribunál sei aplika pena alternativa iha prizaun maibé (tribunál la fiksa loron ka fulan hira) ba arguidu.



8.   Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                             : 0120/16.PDDIL

Kompozisaun Tribunál           : Singulár

Juis                                          : Dr Antonio Helder Viana do Carmo 

Prokuradór                              : Dr. Bartolomeu de Araujo

Defeza                                     : Dr. Afonso Gomes Fatima

Tipu pena                                : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 2



Iha 12 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide prosesu julgamentu ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebe envolve arguido JdS hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 28 Marsu 2016, iha tuku 20.30 kalan, arguidu ho kondisaun lanu, tula lezada no sira nia oan ho motor atu fila ba sira nia uma. To’o iha rotunda Bairo-Pite nian, arguidu atu soke motor ida iha sira nia oin maske ema ne’e fó ona lampu piska sinál atu fila ba karuk ka loos nian.



Tanba hakfodak, lezada husu ba arguidu nusa atu soke tan ema ne’e no arguidu mós tolok ema ne’ebé lori motor ne’e. Lezada dehan tan ba arguidu katak sira mak sala no tanba-sa tolok fali ema no arguidu para tiha motor iha estrada ibun no tuku dala 1 iha lezada nia inus rezulta ran sai makaas.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsan ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa faktu sira hotu iha akuzasaun. Aleinde ne’e lezada kontinua reforsa faktu sira iha akuzasaun prokuradór nian.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu bele aplika pena admoestasaun ba arguidu tanba konsidera sirkunstansia atenuante sira hanesan arguidu konfesa ninia hahalok, arguidu mak iha responsabilidade tomak sustenta nia família no arguidu foin primeira-ves hatan iha tribunál.



Alende ne’e, defeza mós husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun tanba arguidu konfesa ninia hahalok, arguidu iha responsabilidade sustenta nia família no arguidu foin primeira-ves hatan iha tribunál.



Desizaun

Tribunál prova katak arguidu komete duni krime hasoru lezada. Bazeia ba prova sira ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 2.



9.   Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                             : 0100/17.PDDIL

Kompozisaun Tribunál          : Singulár

Juis                                         : Dr. Antonio Helder Viana do Carmo 

Prokuradór                             : Dr. Hipolito Exposto Santa

Defeza                                    : Dra. Marcia Sarmento

Tipu pena                               : Pena admoestasaun



Iha 12 Marsu 2018, Tribunal Distrital Dili, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu Jeraldo Sequeira hasoru lezadu Eugenio da Silva Reis, iha Distritu Dili.



Akuzasaun

Prokuradór akuza katak iha 15 Juñu 2017, maizumenus iha tuku 16.40 lokraik, lezadu ba iha arguidu nia uma no tolok arguidu nia inan. Bainhira lezadu la’o fila, arguidu ho motor taka tiha dalan ba lezadu no tuku dala 1 iha lezadu nia hirus matan. Lezadu tauk no halai, arguidu para tiha nia motor no duni tuir lezadu maibé la toman.  Aktu ne’e, halo lezadu sente moras iha lezadu hirus matan.



Prokurador akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples, ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsan ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu deklara katak faktu sira iha akuzasaun ne’e balun loos no balun la loos. Arguidu deklara katak iha momentu ne’ebá arguidu hetan telefone husi arguidu nia inan katak lezadu ba sira nia uma hodi trata no tolok fali arguidu nia inan. Tanba ne’e, arguidu ba kedas uma. Iha dalan, iha ponte My Friend, arguidu hetan lezadu la’o hela nune’e arguidu para nia motor hodi husu ba lezadu tanba-sa lezadu ba tolok fali arguidu nia inan. Maibé lezadu la hatan arguidu nia pergunta no arguidu dudu lezadu nia hirus matan no arguidu nia kolega ida mak sori arguidu no lezadu.



Testemuña ne’ebé nu’udar arguidu nia kolega no iha momentu ne’ebá nia sori arguidu no lezadu, depoimenta katak loos duni arguidu la tuku maibé dudu de’it lezadu.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu hirus tanba lezadu ba tolok nia inan. Tanba ne’e prokuradór husu tribunál kondena arguidu ho admoestasaun. Defeza mós husu pena admoestasaun tanba arguidu la tuku lezadu, arguidu arrepende ninia hahalok no foin primeira-ves hatan iha tribunál.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál konklui katak arguidu la tuku maibé dudu de’it lezadu. Bazeia ba prova ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena admoestasaun.



10.         Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                     : 0244/16.PNSIC

Kompozisaun Tribunál : Singulár

Juis                                 : Dra. Jumiati Maria Freitas

Prokuradór                      : Dr. Reinato Bere Nahak

Defeza                             : Dra. Olga Barreto Nunes

Tipu pena                        : Absolve



Iha 12 Marsu 2018, Tribunal Distrital Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu Denis Antonio Galucho Rosano arguida Nidia Verdial Viera hasoru lezada Joaninha Maria Viera no lezadu Salvador da Costa Soares (feen no laen), iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokurador akuza katak iha 29 Novembru 2016, maizumenus iha tuku 14.30 lokraik, arguida Nidia Verdial Viera hamutuk ho membru polísia sira ho kareta patrolla ba foti lezada Joaninha Maria Viera atu lori ba Eskuadra Polísia Komoro hodi rezolve problema entre arguida ho lezada. Lezada husu kona-ba mandadu detensaun ka karta ba arguida maibé arguida haruka lezada nonok no haruka ba rezolve iha Eskuadra Polísia Komoro. Lezada mantein lakohi sae kareta, nune’e arguida rasta lezada sae ba kareta laran no arguida hasai tiha lezada nia foto no hateten ba lezada katak lezada naok ten, tolok lezada no dehan ba lezada katak simu o nia masin.



Lezada telefone kedas ba nia laen (Salvador da Costa Soares) no nia laen ba kedas iha eskuadra polísia refere no husu ba arguidu Denis Antonio Galucho Rosa katak ita boot problema saida ho ha’u nia feen. Arguido Denis Antonio Galucho Rosa hatan katak ita boot nia feen defama ami no tuku dala 1 iha lezadu nia tilun hun parte karuk. Membru polísia nain rua seluk, mai kaer lezadu hodi ba halo investigasaun no hatama lezadu ba sela laran.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldur penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsan ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguida Nidia Verdial Viera deklara katak nia la tuku lezada maibé dudu sae lezada ba kareta tanba lezada lakohi atu kolabora. Arguida mós deklara katak nia lori lezada ba iha eskudra polísia tanba la satisfas ho lezadu no lezada ninia atetude ne’ebé hatama sira nia foto iha facebook no trata ho liafuan ne’ebé mak la merese atu hasai ba malu hanesan bin ho alin.



Enkuantu arguidu Denis Antonio Galucho Rosa deklara katak iha momentu ne’ebá arguidu ba hamutuk ho nia banin feto no banin feto muta nune’e arguidu ba sosa bé fó ba arguidu nia banin ne’e. Bainhira fila sosa bé, arguidu hetan lezadu Salvador da Costa Soares no koalia ba arguidu katak polísia beik-ten no halo agresaun hasoru arguidu nune’e membru polísia iha esquadra ne’e kaer lezadu hodi halo investigasaun.



Entretantu lezadu Salvador da Costa Soares kontinua reforsa faktu sira iha akuzasaun. Iha parte seluk, lezada Joaninha Maria Viera, aleinde konfirma faktu sira iha akuzasaun, lezada mós kestiona kona-ba buat ne’ebé laiha ligasaun ho kazu ne’e. Lezada kestiona kona ba nia oan ne’ebé entrega ba arguida no arguidu maibé bainhira sarani la fó hatene ba lezada.



Testemuña Felis Tilman nu’udar komandante polísia iha Eskuadra Komoro depoimenta katak iha loron akontesimentu testemuña simu keixa katak arguida no arguidu ba na’ok lezada nia oan nune’e nia fó orientasaun ba membru polísia sira iha eskuadra ne’e hodi ba tula lezada hodi resolve sira nia problema iha eskuadra polísia. Testemuña ne’e hatutan katak bainhira sira hotu iha eskuadra polísia, testemuña la hare no rona iha barullu ruma.



Testemuña Dominggos Guterres nu’udar membru polísia iha eskuadra komoro depoimenta katak testemuña simu orientasaun husi komandante Felis Tilman atu ba tula lezada iha lezada nia uma. Tanba testemuña rasik no membru polísia sira seluk lahatene lezada nia uma, nune’e sira ba hamutuk ho arguida. Testamña deklara nia la hare arguida baku lezada tanba depoisde hatun tiha arguida no membru polísia seluk iha lezada nia uma, testemuña lori kareta hodi buka fatin hodi para kareta no hein de’it iha kareta laran. Depoisde fila ba iha eskuadra polísia, testemuña liu kedas ba iha Raikotu tanba simu informasaun husi komunidade katak akontese ema baku malu iha ne’ebá.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguida no arguida sira la baku lezadu ka lezada. Iha momentu ne’ebá polísia sira ba tula lezada ho objetivu rezolve sira nia kazu iha eskuadra polísia maibe lezada rasik mak la atende ho diak. Aleinde ne’e, lezadu mós dehan polísia beik-ten. Tanba ne’e, prokuradór solisita ba tribunál atu tetu didiak faktu sira ne’e no entrega ba tribunál hodi deside.



Enkuantu defeza husu ba Tribunál absolve arguidu no arguida husi akuzasaun prokuradór tanba faktu sira iha akuzasaun la provadu.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál konklui katak deklarasaun husi lezada hamosu duvida ba tribunál. Tanba ne’e, tribunál konklui katak arguidu no arguida la provadu komete krime hasoru lezada no lezadu no absolve arguidu no arguida husi prosesu ne’e.



11.         Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                     :  0294/17.PDDIl

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dra. Edite Palmira dos Reis

Prokuradór                      : Dr. Hipolito Exposto Santa

Defeza                             : Dr. Jose da Silva

Tipu pena                        : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 2



Iha 13 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguida Jenia de Araújo hasoru lezada Clarisia Ivonia Pereira, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 13 Agostu 2017, maizumenus iha tuku 18.00 lokraik, lezada ba iha kios no rona arguida ho nia alin sira koalia soe piadas dehan katak feto puta mak mai ona ne’e. Maske rona arguida no nia alin sira koalia hanesan ne’e, lezada la’o nafatin to’o fali nia uma. Bainhira lezada to’o nia uma no atu tama ba uma-laran, arguida ne’ebé kaer hela fatuk ho ninia alin tama tuir lezada. Tanba ne’e arguida ho lezada haksesuk malu arguida tuda fatuk kona iha lezada nia hirus-matan. Aktu ne’e rezulta bubu no kanek iha lezada nia hirus matan no lezada foin ba halo tratamentu iha ospitál iha dader loron ida tuirmai.

.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguida konfesa parsialmente ba faktu sira iha akuzasaun no deklara katak arguida no lezada diskute malu duni no arguida tuda duni fatuk ba iha lezada maibé la kona. Entretantu, lezada kontinua reforsa faktu sira iha akuzasaun prokuradór nian.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu kondena arguida ho pena prizaun maibé suspende ninia ezkusaun. Prokuradór konsidera katak ho pena ne’e bele prevene arguida atu komete krime hanesan iha futuru.



Entretantu defeza husu ba tribunál atu absolve arguida husi krime ne’e tanba defeza konsidera katak fatuk ne’ebé arguida tuda ba lezada la kona lezada. Aleinde ne’e, tuir defeza tuda hosi distánsia metru 7, tuir loloos bele halo lezada desmaia, maibé realidade lezada nia kondisaun diak hela.



Desizaun

Tribunál prova katak arguidu komete duni krime hasoru lezada tuir faktu sira iha akuzasaun. Tanba ne’e, bazeia ba faktu provadu sira inklui relatóriu médiku, tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 2. Tribunál mós kondena arguida selu kustu judisiál US$20.00.



12.         Krime violasaun seksuál

   Nú. Prosesu                           : 0061/17.PCCIC

Kompozisaun Tribunál          : Koletivu

Juis                                         : Dra. Edite Palmira dos Reis, Dra Maria Modesta no Dr. Ivan Patricinio Antonino

Prokuradór                             : Dr. Antonio Tavares

Defeza                                    : Dr. Estaque Pereira Guterres

Tipu pena                               : Pena prizaun tinan 20



Iha 13 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura akordaun ba krime violasaun seksuál ho natureza violénsia doméstika ho natureza insestu ne’ebé envolve arguidu MFB hasoru nia oan feto ho idade 17, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha loron no fulan ne’ebe la apuradu maibé iha tinan 2015, lezada la ba eskola no toba mesak iha nia kuartu laran. Bainhira hare lezada toba mesak hela, arguidu xave tiha odamatan boot no hakat ba lezada nia kuartu no haruka lezada hasai nia kalsa. Tanba lezada la komprende, lezada husu ba arguidu hasai kalsa atu halo saida. Arguidu hatan katak hasai kalsa para arguidu atu halo relasaun seksuál ho lezada. Lezada hakfodak no hakilar hodi husu ajuda, maibé arguidu ameasa lezada ho tudik atu oho mate lezada kuandu la hasai nia kalsa. Lezada mantein la hasai nia roupa maibé, arguidu ho forsa hasai obriga lezada nia roupa. Lezada tebe arguidu maibé arguidu kontinua nia aktu ne’e no foti ai ida baku iha lezada nia ulun rezulta lezada desmaia.



Iha momentu lezada desmaia ne’e arguidu aproveita hodi halo relasaun seksuál ho lezada to’o lezada konsensia fila fali. Despoisde akontesimentu ne’e, arguidu kontinua obriga halo relasaun seksuál bebeik ho lezada no ikus lezada isin rua. Bainhira lezada isin rua arguidu lori lezada ba klínika no arguidu hola aimoruk fó ba lezada hemu ho intensaun atu halo abortu tiha bebe iha lezada nia isin. Planu abortu ne’e la realiza tanba lezada ninia maun bandu lezada konsumu aimoruk ne’e. 



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 171 KP kona-ba koasaun seksuál, kontra artigu 172 kona-ba violasaun no kontra artigu 182 (d).

Prokuradór mós akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa integridade fízika simples no kontra artigu 141 KP kona-ba interupsaun ba grávides no kontra artigu 23 KP kona-ba tentativa no 24 KP kona-ba tentativa nia punibilidade no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (a) no 36 LKVD.

Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa faktu hotu iha akuzasaun no deklara katak nia arrepende ona ninia hahalok. Aleinde ne’e, lezada kontinua konfirma faktu sira iha akuzasaun.



Entretantu testemuña HL nu’udar lezada nia inan depoimenta katak nia hakfodak tebes ho arguidu ninia hahalok. Kazu ne’e akontese bainhira testemuña la hela hamutuk ona ho arguidu no lezada tanba arguidu duni testemuña sai husi uma.



Alegasaun finál 

Prokuradór haktuir katak tuir loloos arguidu ne’ebé nu’udar lezada nia aman tenke proteze lezada la’os viola fali lezada to’o isin rua. Depoisde tetu sirkunstánsia hotu-hotu hosi kazu ne’e, prokuradór mantein nia akuzasaun no husu ba tribunál atu kondena arguidu tuir pena husi artigu ne’ebé prokuradór akuza ba arguidu.   



Enkuantu defeza husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé kmaan tanba arguidu konfesa faktu sira hotu iha akuzasaun, arrepende ona ninia hahalok no  arguidu iha ona idade 68 (neen nulu resin ualu).



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime violasaun seksuál hasoru lezada. Bazeia ba faktus provadus hirak ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena prizaun tinan 16 ba krime violasaun seksuál, kondena pena tinan 2 ba krime interupsaun ba grávides, kondena mós pena tinan 2 ba krime ofensa ba integridade fízika simples. Husi pena hirak ne’e, tribunál halo akumulasaun no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 20 (rua nulu).



13.         Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                            : 0246/17.ERHAT

Kompozisaun Tribunál          : Singulár

Juis                                         : Dra. Maria  Modesta

Prokuradór                             : Dr. Osorio de Deus

Defeza                                     : Dr. Sebastião Amado de Almeida

Tipu pena                               : Pena prizaun fulan 1 suspende ba tinan 1 ho regra ba konduta



Iha 14 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu AC hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 19 Setembru 2017, maizumenus iha tuku 08:00 dader, arguidu hakseksuk malu ho lezada no arguidu basa dala ida iha lezada ninia hasan bainhira lezada rejeita ba hili ai sunu tanba lezada foin partu semana rua.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa ninia hahalok no deklara katak kazu ne’e sira rezolve ona tuir kustume Timor nian. Arguidu fó sala ba lezada vistidu ida no lezada. Aleinde ne’e, lezada mós kontinua konfirma faktu sira iha akuzasaun no deklara katak  depoisde akontesimentu ne’e arguidu la baku tan ona lezada.



Alegasaun finál

Prokuradór mantein ninia akuzasaun no konsidera katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Maske arguidu ho lezada diak malu ona no problema ne’e rezolve ona tuir kustume Timor nian, prokuradór konsidera katak atu halo prevensaun jerál hodi evita arguidu la komete tan krime hanesan iha futuru, husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun maibé suspende ninia ezekusaun.



Entretantu, defeza konsidera sirkunstánsia atenuante sira hanesan arguidu konfesa no arrepende ninia hahalok no depoisde akontesimentu arguidu la baku tan ona lezada. Tanba ne’e husu ba tribunál atu aplika pena admoestasaun ba arguidu maibé se tribunál iha hanoin seluk, husu ba tribunál atu justisa.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktu sira iha akuzasaun prokuradór. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 1 suspende ba tinan 1 no kondena arguidu aprezenta-an periódikamente kada fulan dala 1 iha tribunál iha durante fulan 3.



14.         Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     : 0564/17.DICMR

Kompozisaun Tribunál  : Singulár

Juis                                   : Dra. Jumiati Maria Freitas

Prokuadór                       : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                             : Dr. Cancio Xavier

Tipu pena                         : Pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2



Iha 14 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguido AA hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 23 Outrubru 2017, maizumenus iha tuku 00:00 kalan, arguidu fila ba uma ho kondisaun lanu no haksesuk malu holezada kona-ba jogus SDSB arguidu tolok lezada, no lezada ko’us sira nia oan, loke odamatan atu sai ba li’ur. Maibé depois arguidu satan netik lezada no tuku tan dala 1 iha lezada nia knosan parte karuk no rezulta lezada monu kedas ba rai. Aktu hirak ne’e rezulta lezada tenke ba halo tratamentu iha ospitál.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsan ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu konfesa katak nia komete duni krime hasoru lezada maibé nia la hatene aktu saida mak nia komete hasoru lezada tanba iha akontesementu ne’e arguidu lanu hela.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu aplika pena admoestasaun ba arguidu tanba konsidera katak arguidu komete duni krime hasoru lezada maibé foin primeira-ves mak arguidu mai hatan iha tribunál. Nune’e mós defeza, husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun tanba arguidu konfesa ninia hahalok, foin primeira-ves hatan iha tribunál.



Desizaun

Tribunal prova katak arguidu komete duni krime hasoru lezada no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2 (rua).



15.         Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                    : 0296/17.PDDIL

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dr. Eusebio Xavier Vitor

Prokuradór                      : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                             : Dra. Olga Barreto Nunes

Tipu pena                        : Pena multa $60,00



Iha 14 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natuteza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu MdC hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 19 Agostu 2017, iha oras tuku 08.30 kalan, lezada husu ba arguidu atu lori sira nia oan ba asiste festa kazamentu ida maibé arguidu la aseita. Depoisde ne’e sira diskute malu no arguidu basa dala 1 iha lezada nia hasan karuk. Aktu ne’e, rezulta lezada sente moras iha nia hasan karuk.



Prokuradór mós akuza katak antes ne’e, iha Abril 2017, iha loron ne’ebé la apura, maizumenus iha tuku 10.30 dader, lezada husu nia roupa ba arguidu tanba lezada atu ba buka servisu, maibé arguidu hatan katak nia soe no sunu hotu tiha ona. Arguidu no lezada diskute malu no arguidu rasta lezada nia liman tun husi eskada ba rai no arguidu tuku dala 1 iha lezada nia knosan parte karuk.



Agresaun sira ne’e, rezulta lezada sente moras iha nia knosan karuk no mós hamosu prejuizu ho montante US$350.00 nu’udar konsekuénsia husi arguidu sunu lezada nia roupa.



Produsan ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu nega faktu balun katak arguidu la sunu hotu lezada nia roupa  maibé sunu de’it kalsa badak sira ne’ebé lezada gosta tau iha uma. Aleinde ne’e arguidu mós nega katak nia la rasta lezada husi eskada leten. Entretantu lezada mantein no konfirma faktu sira iha akuzasaun prokuradór.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 tanba konsidera katak arguidu provadu komete krime tuir faktu sira iha akuzasaun. Enkuantu defeza husu ba tribunál atu absolve arguidu husi akuzasaun prokuradór tanba arguidu konfesa parsialmente ba ninia hahalok.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, tribunál prova katak aguidu komete duni krime tuir faktu sira iha akuzasaun. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$ 60.00 ne’ebé sei selu US$1.00 kada loron durante loron 60 no kondena arguidu selu kustu judisiál US$20.00. Tribunál mós fiksa pena alternativa iha prizaun (tribunál la fiksa loron hira), bainhira arguidu la selu pena multa ne’e.



16.         Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                     :  0089/17.PCCIL

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dra. Edite Palmira dos Reis

Prokuradór                      : Dra. Benvinda do Rosario

Defeza                             : Dr. João Henrique Carvalho

Tipu pena                        : Pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2



Iha  15  Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu Celestino Xavier  hasoru lezadu Jeremias Mendonça, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 10 Novembru 2017, maizumenus iha tuku 15.00 lokraik, arguidu ho kondisaun lanu todan halo barullu iha festa laran. Tanba ne’e xefe aldeia hatete ba arguidu se halo barullu diak liu taka ona festa ne’e. Depoisde rona tiha avizu ne’e, lezadu mós aruma ona kadeira nune’e, arguidu foti kadeira tuda ba lezadu maibé la kona. Bainhira lezadu fila ba uma, arguidu tuir lezadu no tuku dala 1 iha lezadu nia matan fukun, tuku dala 2 iha ibun to’o lezadu monu ba rai. Arguidu mós tebe dala 4 iha lezadu nia ulun halo lezadu desmaia, no sama lezadu ninia kabun.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa parsialmente ba faktu sira balun iha akuzasaun. Arguidu deklara katak iha momentu ne’ebá arguidu la lanu todan, maibé lezadu mak lanu todan no lezadu mak tuku uluk arguidu nia matan no arguidu tebe dala 2 iha lezadu nia ulun. Kona-ba faktu sira seluk, arguidu rejeita katak nia la komete hasoru lezadu. Entretantu, lezadu kontinua reforsa no konfirma faktu sira iha akuzasaun no deklara katak kanek iha nia matan hetan suku pontu 2 (rua).



Testemuña MAP nu’udar xefi aldeia mós haforsa deklarasaun husi lezadu no deklara katak lezadu monu ba rai to’o desmaia.


Alegasaun finál

Prokuradór mantein ninia akuzasaun maske arguidu nega faktu sira balun no konsidera mós  sirkunstánsia atenuante sira katak arguidu rekoñese parsialmente ninia hahalok, foin permira-ves mai tribunál no sei idade joven hela. Maibé atu halo prevensaun ba arguidu atu labele repete tan krime hanesan hasoru lezadu, husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 2 suspende ba tinan 2.



Entretantu, defeza husu ba tribunál atu aplika pena multa tanba arguidu konfesa, arrepende ninia hahalok no foin primeira-ves hatan iha tribunál. Aleinde ne’e, arguidu halo agresaun hasoru lezadu ne’e tanba lezadu ho kondisaun lanu todan no tuku uluk arguidu.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktu sira iha akuzasaun. Tanba ne’e tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2 no selu kustu judisiál US$30.00.



17.         Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                     : 0077/17.DINFT

Kompozisaun Tribunál : Singulár

Juis                                  : Dr. Duarte tilman

Prokuradór                      : Dr . Bartolomeu de Araujo

Defeza                             : Dr. Manuel Lito Exposto

Tipu pena                        : Omologa dezisténsia keixa



Iha 15 Marsu 2017, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu Milenio de Jesus Ribeiro hasoru lezadu Armenio Maria de Jesus , iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 15 Maiu 2017, iha tuku 10.30 dader, lezadu ASR ho nia aman AS tula raihenek ho fatuk ba fakar iha nia rai.



Derepente arguidu MR mai no tuku kedas dala 1 iha lezadu nia hasan parte loos. Arguidu mós tuku lezadu nia aman AS maibé la kona tanba lezadu nia ama hases-an tiha. Depoisde ne’e,  lezadu nia primu ida mak mai hakuak tiha arguidu. Depoisde akontesementu ne’e, liutiha loron tuir mai mak lezadu foin ba halo tratamentu iha klínika.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun ba prova sira

Antes tama ba produsaun ba provas, bazeia ba artigu 262 Kódigu Prosesu Penál kona-ba tentativa ba konsiliasaun, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezadu.



Iha prosesu konsiliasaun ne’e, lezadu hakarak deziste tiha keixa hasoru arguidu tanba sira sei iha relasaun família. Arguidu husu diskulpa ba lezadu no lezadu nia aman no konkorda ho pedidu dezisténsia husi lezadu.



Alegasaun finál

Prokuradór no defeza konkorda ho parte rua nia akordu dame no husu ba tribunál atu omologa prosesu ne’e.



Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezadu no akordu dame hosi parte sira, tribunál omologa dezisténsia keixa ne’e.



18.         Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     : 0058/16.DIBCR

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dr. Duarte Tilman

Prokuradór                      : Dr. Bartolomeu de Araujo

Defeza                             : Dr. Cancio Xavier

Tipu pena                        : Pena multa US$90.00



Iha 19 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu MdA hasoru nia feen, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 24 Marsu 2016, maizumenus iha tuku 23.00 kalan, arguidu tuku dala 1 iha lezada nia matan sorin karuk, tuku dala 1 iha ulun, tuku dala 2 iha liman karuk no tuku dala barak iha lezada nia kotuk laran bainhira arguidu fila ba uma ho kondisaun lanu.

   

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa faktu sira iha akuzasaun no deklara katak arrepende ona ninia hahalok. Arguidu haktuir tan katak liu tiha semana ida sira mós diak malu fila fali. Aleinde ne’e, lezada kontinua konfirma faktu sira iha akuzasaun no deklara katak to’o agora arguidu la lanu ona no la baku tan ona lezada.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1. Prokuradór husu pena refere atu prevene arguidu la komete tan krime hanesan iha futuru. Entretantu, defeza husu ba tribunál atu aplika pena admoestasaun ba arguidu maibé se tribunál iha hanoin seluk, husu atu tribunál fó justisa ba arguidu. Tanba defeza konsidera arguidu diak malu ona ho lezada no arrepende ona ninia hahalok.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$90.00 ne’ebé sei selu gradualmente kada loron US$1.00 durante loron 90. Bainhira arguidu la selu pena multa ne’e arguidu sei kumpri iha prizaun durante loron 60 nu’udar pena alternativa.



19.         Krime ofensa ba integridade fízika simples no natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                                     : 0311/17.ERSIC

kompozisaun Tribunal                    : Singulár

Juis                                                  : Dr. Ivan Patricinio Antonio Gonsalves

Prokuradór                                      : Dr. Osorio de Deus

Defeza                                             : Dr. Humberto Alves

Tipu pena                                        : Pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1 fulan 6



Iha 19 Marsu 2018, Tribunal Distrital Dili liuhusi julgamentu movel iha Distritu Ermera prezide leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu CSM hasoru nia feen, iha Distritu Ermera.



Akuzasaun Prokuradór

Prokurador akuza katak iha 10 Novembru 2017, maizumenus tuku 14.00 lorokraik, lezada ho nia prima la’o ba hein kareta atu ba Likisá. Bainhira la’o hela tuir dalan, arguidu hetan lezada no husu ba lezada atu ba ne’ebé no arguidu husu pergunta hanesan to’o dala tolu, maibé lezada la hatan. Hafoin ida-ne’e arguidu tebe saku ne’ebé lezada ho nia prima hiit hela, arguidu tebe dala 1 iha lezada nia kanotak no tuku dala 1 iha lezada nia hasan parte loos. Aktu sira ne’e, rezulta lezada nia hasan ran no kanotak sente moras no ba hala’o tratamentu iha klínika Ermera.



Prokuradór akuza arguidu ho artigu 145 KP kona-ba ofensa ba intregidade fízika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu nega faktu balun katak nia la tuku lezada iha hasan maibé basa de’it. Entretantu lezada kontinua konfirma faktu sira iha akuzasaun no deklara katak arguidu mós ameasa atu oho lezada.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 2. Prokuradór prova faktu sira iha akuzasaun bazeia ba lezada nia deklarasaun. Enkuantu defeza husu ba tribunál atu aplika pena ne’ebé adekaudu ba arguidu tanba arguidu arrepende ninia hahalok no foin primeira-ves hatan iha tribunál.



Desizaun

Bazeia ba faktu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktu sira iha akuzasaun. Bazeia ba prova sira ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1 fulan 6.



20.         Krime ofensa ba integridade fízika simples

Nú. Prosesu                     : 0422/13.PDDIL

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dra. Fransisca Cabral Marques

Prokuradór                      : Dr. Reinato Bere Nahak

Defeza                             : Dr. Manuel Sarmento

Tipu pena                        : Pena multa US$60.00



Iha 20 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu Muslim Maumoto hasoru lezadu Marito Freitas, iha Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 23 Novembru 2013, maizumenus iha tuku 09.30 dader, iha Kampo Alor, Dili, lezadu dehan ba ema Indonezia sira ne’ebé servisu iha Timor ho viza turista katak orsida polísia imigrasaun sira sei mai halo pasa revista. Wainhira rona informasaun ne’ebé lezadu hato’o, arguidu sai husi Mesjid Anur nia laran no husu ba lezadu katak “ó mak ameasa bapa sira ka no arguidu basa kedas dala 1 iha lezadu nia hasan, tuku dala 1 iha ulun, tebe dala 1 iha lezada nia ain karuk no tebe dala 1 iha hirus matan.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu deklara katak faktu balun loos no balun la loos. Arguidu konfesa katak nia basa, tuku iha lezadu nia ulun no tebe iha ain karuk maibé deklara katak nia la tebe lezadu nia hirus-matan. Arguidu arrepende ninia hahalok no promete la halo tan hahalok hanesan ne’e hasoru lezadu. Mezmu nune’e, lezada mantein no kontinua reforsa faktu sira hosi akuzasaun prokuradór nian.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu komete duni krime hasoru lezadu no husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun maibé suspende ninia ezekusaun. Prokuradór husu pena refere depoisde tetu sirkunstánsia hotu hanesan arguidu arrepende ninia hahalok, foin primeira-ves hatan iha tribunál, arguidu nu’udar profesor pre-sekundaria iha Eskola Anur no atu prevene krime hanesan la akontese tan iha futuru.



Entretantu, defeza husu ba tribunál atu aplika pena ne’ebé justu ba arguidu tanba arguidu arrepende ninia hahalok no foin primeira-ves hatan iha tribunál. Aleinde ne’e, arguidu halo agresaun ne’e tanba lezadu sempre ameasa ema estranjeiru sira ne’ebé servisu ho viza turista.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime hasoru lezadu tuir faktu sira iha akuzasaun prokuradór. Tanba ne’e tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$60.00 ne’ebe sei selu US$0.50 sentavus kada loron durante loron 60. Bainhira arguidu la selu pena multa ne’e, arguidu sei kumpri iha prizaun durante loron 120 nu’udar pena alternativa.



21.         Krime ofensa ba integridade fízika simples ho ameasa

Nú. Prosesu                     : 0017/15 DIMTR

Kompozisaun Tribunál : Singulár

Juis                                  : Dra. Zulmira A. Barros da Silva

Prokuradór                      : Dr. Nelson de Carvalho

Defeza                             : Dra. Agustinha de Oliveira

Tipu pena                       : Omologa desiztensia keixa



Iha 21 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fízika simples no ameasa ne’ebe envolve arguidu ADC no arguida MM (feen no la’en) hasoru lezada ICG, iha Metinaro, Distritu Dili.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 17 Marsu 2015, arguida Maria Miranda rakut lezada nia fuuk no arguidu Abrão da Costa Magno ameasa sei tuku lezada nia ibun.



Prokurdor akuza arguidu sira kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no kontra artigu 157 KP kona-ba krime ameasa ho moldura penál to’o tinan 1 ka multa.

 

Produsaun ba prova sira

Antes tama ba produsaun ba provas, bazeia ba artigu 262 Kódigu Prosesu Penál kona-ba tentativa ba konsiliasaun, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu, arguida no lezadu.



Iha prosesu konsiliasaun ne’e, lezadu hakarak deziste tiha keixa hasoru arguidu no arguida tanba sira sei iha relasaun família. Aleinde ne’e, arguidu no arguida mós husu deskulpa ba lezadu no konkorda ho pedidu dezisténsia husi lezadu.



Alegasaun finál

Prokuradór no defeza konkorda ho parte rua nia akordu dame no husu ba tribunál atu omologa prosesu ne’e.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezadu no akordu dame hosi parte sira, tribunál konsidera pedidu dezisténsia ne’e omologa akordu dame entre parte sira.



22.         Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     : 0254/17.ERATB

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dr. Antonino Gonçalves

Prokuradór                      : Dr. Osorio de Deus

Defeza                             : Dr. Rui Manuel Guterres

Tipu pena                        : Pena prizaun fulan 4 suspende ba tinan 1



Iha 22 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili, liuhosi julgamentu movel iha Distritu Ermera prezide leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu CR hasoru nia feen (OG), iha Distritu Ermera.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 27 Setembru 2017, maizumenus iha tuku 08.30 dader, arguidu husu osan US$5.00 ba lezada atu ba hola SDSB, maibé lezada la fó no arguidu basa dala 1 no tuku dala 1 iha lezada nia matan sorin karuk.



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa faktu sira iha akuzasaun no deklara katak depoisde akontesimentu, arguidu rasik mak lori lezada ba halo tratamentu iha klínika Atsabe. Arguidu mós deklara katak nia husu deskulpa ona ba lezada iha família sira nia oin. Aleinde ne’e, lezada kontinua konfirma no reforsa faktu sira iha akuzasaun no deklara katak depoisde akontesimentu ne’e arguidu la joga ona SDSB.



Alegasaun finál

Prokuradór konsidera arguidu komete duni krime hasoru lezada. Tanba ne’e, maske arguidu diak malu ona ho lezada, maibé tenki prevene akontesimentu hanesan ne’e iha futuru tanba hare katak gráfiku kazu violénsia doméstika aas teb-tebes iha Distritu Ermera. Tanba ne’e, husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1.



Aleinde ne’e, defeza husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena admoestasaun tanba tetu ba sirkunstánsia atenuante sira hanesan arguidu konfesa no arrepende ona ninia hahalok no arguidu la komete ona krime  hasoru lezada.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál konklui katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Tanba ne’e, tribunál kondena arguidu ho pena prizaun fulan 4 suspende ba tinan 1 no aplika regra adisional atu bandu arguidu joga SDSB durante tinan 1.



23.         Krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                     : 0019/16.ALCIC

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                  : Dra. Ana Paula Fonseca

Prokuradór                      : Dr. Bartolomeu de Araujo

Defeza                             : Dr. Sebastiao Amado de Almeida

Tipu pena                        : Pena prizaun fulan 9 suspende ba tinan 1 fulan 6



Iha 22 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fízika simples ne’ebé envolve arguidu DC hasoru nia eis feen, iha Distritu Aileu.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 08 Agostu 2016, maizumenus iha tuku 19.00 kalan, arguidu ho kondisaun lanu ba iha lezada nia uma atu haree sira nia oan tanba arguidu hela iha nia inan-aman nia uma hafoin separa ho lezada. Iha momentu ne’ebá lezada laiha uma nune’e lezada ninia alin telefone no informa ba lezada. Lezada fila ba uma no koalia ba arguidu katak bainhira mai hare sira nia oan labele lanu. Depoisde koalia hanesan, lezada tama ba uma laran. Arguidu tuir lezada no kaer lezada ninia liman maibé lezada liki nia liman no kona iha arguidu ninia kalilin nune’e arguidu basa dala 2 iha lezada nia hasan sorin loos ho karuk.

 

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples  ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 (b) no 36 LKVD.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu arguidu konfesa katak nia ba duni iha lezada nia uma maibé nia la lanu. Arguidu mós deklara katak nia basa de’it lezada dala 1 (ida). Mesmu nune’e, lezada mantein no kontinua reforsa faktu sira hosi akuzasaun prokuradór nian no deklara katak maske sira nia kazu rezolve to’o iha igreza maibé arguidu sempre mai hare sira nia oan ho kondisaun lanu no estraga sasan sira iha uma laran.



Alegasaun finál

Prokuradór husu ba tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 2 suspende ba tinan 1 (ida). Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada mezmu arguidu konfesa parsialmente de’it.



Entretantu, defeza husu ba tribunál atu aplika pena admoestasaun tanba arguidu diak malu ona ho lezada, arrepende ba ninia hahalok no lezada rasik perdua ona arguidu.



Desizaun

Depoisde avalia faktu sira hotu, tribunál prova katak arguidu komete duni krime tuir faktu sira iha akuzasaun. Bazeia ba faktu provadu sira ne’e, tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 9 suspende ba tinan 1 fulan 6.



24.         Krime la halotuir obrigasaun alimentár

Nú. Prosesu                       : 0044/17.ALSIC

Kompozisaun Tribunál   : Singulár

Juis                                 : Dra. Jacinta Correia da Costa

Prokuradór                      : Dr. Bartolomeu de Araujo

Defeza                             : Dr. Fernando Lopes de Carvalho

Tipu pena                        : Omologa dezisténsia keixa



Iha 23 Marsu 2018, Tribunál Distritál Dili prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime la halo-tuir obrigasaun alimentár ne’ebé envolve arguidu HCD hasoru nia feen kiik PTB no oan na’in rua ne’ebe sei idade menoridade, iha Distritu Aileu.



Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak arguidu nu’udar membru PNTL, iha relasaun domin ho lezada (feen kiik) desde tinan 2013 no hetan oan na’in rua. Desde oan segundu moris, arguidu la tau matan ona ba lezada no oan sira to’o agora (mane tinan 3 ona no oan kiik fulan 5).



Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 225 KP kona-ba krime la halotuir obrigasaun alimentár ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa.



Produsaun ba prova sira

Iha prosesu julgamentu, arguidu rekoñese ninia hahalok no promete katak nia sei halotuir obrigasaun alimentár hahu hosi fulan 23 Marsu 2018 ba oin no iha tribunal nia oin arguidu fó kedas US$100.00 ba lezada. Arguidu promete sei sustenta lezada no oan na’in rua ho osan US$100.00 kada fulan liuhusi konta bankaria. Iha parte seluk, lezada konkorda ho montante refere no husu atu arguidu tenki kumpri nia promesa. 



Alegasaun finál

Prokuradór no defeza konkorda ho akordu ne’ebé parte rua deside ona no husu atu absolve arguidu.



Desizaun

Bazeia ba akordu dame hosi parte sira no arguidu ninia komprimisu atu kumpre nia obrigasaun alementár ba nia oan sira no pedidu dezisténsia hosi lezada, tribunál omologa prosesu ne’e.

No comments: