09 November 2009

Prosesu Foti Dadus Kona ba Rai no Nai’n ba Rai Hahu iha Distritu Dili

HAMETIN DIREITU BA PROPRIEDADE IHA TIMOR-LESTE 9 Novembru 2009 - Direcção Nacional de Terras, Propriedades e Serviços Cadastrais (DNTPSC) hamutuk ho projetu Ita Nia Rai ne’ebe hetan suporta hosi USAID, hala’o lansamentu ba programa Foti Dadus kona-ba rai no na’in ba rai iha distritu Dili. Lansamentu ne’e hala’o iha edifisiu DNTPSC iha loron 29 Outubru 2009 no hala’o diretamente hosi Ministra da Justica, RDTL.

Objetivu hosi programa Foti Dadus kona-ba rai no na’in ba rai, atu hametin direitu Timoroan nian ba propriedade privadu ne’ebé sira iha.

Iha lansamentu ne’e, hala’o kedas ho atividade sukat rai iha edifisiu DNTPSC, hodi hatudu katak programa foti dadus iha Distritu Dili bele hahu. Entidades ne’ebe mak fo deklarasaun no asina deklarasaun ba rai edifisiu DNTPSC mak governu ne’ebe reprezenta hosi Diretor DNTPSC. Ida ne’e hatudu katak deklarante ba edifisiu DNTPSC mak Estado Timor Leste nian.

Diretor DNTPSC wainhira halo diskursu iha lansamentu ne’e hateten, “Programa foti dadus ida ne’e sei hala’o ho transparensia, gratuitu no sistematiku. Tan ne’e husu ba Timoroan hotu-hotu, liu-liu populasaun iha Distritu Dili atu bele kontribui ho pasifika iha programa ne’e. Husu mos ba lideransa lokál sira atu fo korrajen no tulun populasaun sira hodi partisipa no buka solusaun pasifika ba problema rai ne’ebe ita hasoru”.

Programa foti dadus iha distritu Dili sei hala’o hosi projetu Ita Nia Rai ne’ebe mak sai hanesan ekipa tekniku DNTPSC nian.

Ko’alia iha lansamentu ne’e, S. E Lucia Lobato, Ministra da Justica hateten, “Programa foti dadus kona-ba rai mak programa fundamentu ida atu nune’e governu bele iha baze de dadus kona-ba rai no na’in ba rai iha Timor-Leste. Halo deklarasaun la’os katak ema atu simu kedas titulu ba rai ida, maibe aban bainrua governu sei uza deklarasaun ne’e nu’udar baze atu fo sertifikadu ba rai privadu iha Timor-Leste, tuir Lei Rai ne’ebe sei mosu. Ministra da Justisa hatutan liu tan katak dadaun Ministeriu da Justisa halao hela konsulta publika ba Ante-Projeitu Lei Rai nian no hein katak bele hetan aprovasaun husi Parlamentu Nacional iha tinan oin mai. Tan ne’e husu ba sira ne’ebe hela iha Distritu Dili atu kolabora ho programa foti dadus ida ne’e, tanba benefisiariu hosi prosesu ida ne’e mak ita Timoroan rasik”.

Oras ne’e daudaun programa foti dadus hala’o hela iha Distritu Aileu, Baucau, Bobonaro, Liquisa, Manatuto, no Oecusse. Durante implementasaun Programa ne’e iha tinan 2008 to’o dadaun ne’e dadus hamutuk 5000 (rihun lima) rekoilha tiha ona. Maioria populasaun iha Distritu partisipa iha prosesu ne’e ho pasifika no la dun iha konflitu bo’ot ne’ebe mosu iha komunidade. Tuir planu programa foti dadus sei komesa iha Sub distritu Na’in Feto depois habelar ba Sub Distritu sira hotu iha Dili. Programa foti dadus sei komesa ho enkontru komunitarius ne’ebe sei hala’o iha kada Suco ou area kolesaun iha Sub Distritu Na’in Feto.

Partisipa iha lansamentu ne’e mak Ministra Justisa, Francisco Xavier do Amaral, Proklamador RDTL, Provedor Direitus Humanos, Administrador Distritu Dili, Membrus Guverno, Representantes husi Sociedade Sivil, reliziozas no autoridade Suco iha Distrito Dili.

Balide, Dili, Timor-Leste
Hodi hetan informasaun liu tan, bele kontatu:

Breanna Ridsdel TEL: +670 731 2407 Email: bridsdel@sprtl.tl
Jose Caetano Guterres TEL: +670 730 4325 Email: jcaetano@sprtl.tl

No comments: