27 October 2017

JSMP Sumáriu Kazu Tribunál Distritál Baucau Edisaun Setembru 2017

East Timor Judicial System Monitoring Program
JSMP Afirmasaun: Sumáriu Kazu tuir mai ne’e deskreve faktu sira no prosesu iha Tribunál tuir JSMP nia monitorizasaun independente, no deklarasaun ne’ebé parte sira fó iha Tribunál nia laran. Informasaun ne’e la reprezenta JSMP nia hanoin hanesan instituisaun ida.

JSMP kondena maka’as forma violénsia hotu-hotu, liuliu hasoru feto no ema vulneravel. JSMP afirma la iha justifikasaun ba violénsia hasoru feto.
Totál kazu ne’ebé sei kontinua prosesu tuir JSMP nia monitorizasaun: 2
Deskripsaun sumáriu ba desizaun kazu sira ne’ebé JSMP monitoriza:

1.      Krime ofensa ba integridade fizika simples  ho natureza violénsia doméstika



Nú. Prosesu                           : 0002/17. MNNTB
Kompozisaun Tribunál          : Singular
Juis                                        : Dr. Antonio Fonseca
Prokuradór                            : Dr. Gustavo Agusto  da Silva Moreira
Defeza                                   : Dr. Antonio Fernandes
Tipu  pena                             : Pena  prizaun[2]

Iha 19 Setembru 2017,  Tribunál Distritál Baucau prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve  arguidu GF   hasoru nia feen, iha  Distritu Baucau.

Akuzasaun Prokuradór
Prokuradór akuza katak iha 15 Janeiru 2017, iha tuku 20.00 kalan, arguidu lori fatuk tuda lezada maibé la kona. Hafoin ida-ne’e arguidu hakbesik lezada no aperta lezada nia kakorok no kauza lezada sofre moras iha lezada nia kakorok.
Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal to'o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 no artigu 36  LKVD.

Produsaun ba prova
Iha julgamentu arguidu nega faktus hotu iha akuzasaun no deklara katak iha akontesimentu ne’e arguidu diskute malu deit ho lezada no la aperta lezada nia kakorok. Iha parte seluk lezada kontinua konfirma no reforsa faktus sira iha akuzasaun. Lezada deklara katak depoisde  akontesimentu ne’e lezada separa ona ho arguidu no agora dadaun lezada hela ho nia inan-aman, tanba arguidu sempre baku lezada.

Alegasaun finál                                 
Prokuradór konsidera katak mezmu arguidu nega faktus hotu iha akuzasaun, maibé lezada kontinua konfirma no reforsa faktus sira iha akuzasaun. Prokuradór fiar katak lezada deside atu separa ho arguidu nu’udar prova forte katak arguidu komete duni krime ne’e. Partikularmente, Prokuradór mós akresenta katak arguidu iha ona antesidente kriminál ba krime hanesan ne’ebé Tribunál rasik kondena ona arguidu iha 11 Juñu 2015 ho pena prizaun fulan 3 suspende ba tinan 1. Kazu ne’e hatudu prova katak arguidu la hatudu ninia arrependementu.
Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu deklara deit faktus ne’ebé nia komete, tanba ne’e husu ba Tribunál  absolve arguidu hosi prosesu.

Desizaun
Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé produs durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena efetiva tinan 1 prizaun no selu kustu judisial US$20.00.
Tribunál kondena pena prizaun efetiva ba arguidu tanba Tribunál konsidera arguidu falla hatudu ninia arrependimentu ba krime anterior ne’ebé Tribunál aplika ona ba arguidu. Antes ne’e, iha 11 Juñu 2015, Tribunál kondena tiha ona arguidu ho pena prizaun fulan 3 suspende ba tinan 1, tanba provadu komete krime ofensa ba integridade fízika simples hasoru arguidu nia feen.

2.  Krime  ofensa ba integridade fizika simples  ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                           : 0005/17. VQSIC
Kompozisaun Tribunál       : Singular
Juis                                         : Dr. Jose Quintao
Prokuradór                            : Dr. Gustavo Agusto  da Silva Moreira
Defeza                                    : Dr. Sidonio M. Sarmento
Tipu  pena                             : Pena prizaun fulan 6 supende ba tinan 1

Iha  21  Setembru 2017,  Tribunál Distritál Baucau prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve  arguidu RCF hasoru nia feen, iha  Distritu  Viqueque.

Akuzasaun Prokuradór
Prokuradór akuza katak iha 24 Janeiru 2017, iha tuku 24.00 kalan, arguidu lori liman sikun hanehan lezada nia knosen hosi parte karuk, nune’e halo lezada hakfodak no hader. Hafoin ida-ne’e arguidu kontinua les lezada nia faru ne’ebé lezada hatais, kaer lezada nia fuuk  rasta ba mai no kaer katana hodi dehan “o nia mate mak kalan ne’e.” Tanba ne’e lezada hader kaer arguidu nia faru gola aperta ba dindin lolon, hafoin lezada mós les arguidu nia faru. Maibé, depois arguidu kontinua rakut  lezada nia  kabas, kotuk laran no tilun-hun parte loos.  Aktu ne’e rezulta lezada tauk no kalan ne’e lezada ba toba iha viziñu  nia uma to’o  tuku 5.00 madrugada lezada ba hato’o keixa iha Polisia Eskuadra Viqueque.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho nia moldura penal too tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3, 35 no artigu 36  LKVD.

Produsaun ba prova
Iha julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no deklara katak diak malu ona ho lezada, arrepende ona nia hahalok no promete iha futuru sei la komete tan krime hasoru lezada. Iha parte seluk lezada kontinua konfirma faktus iha akuzasaun, lezada mós deklara katak depoisde akontesimentu ne’e lezada hela iha uma mahon no arguidu mak ba bolu fali lezada no to’o agora arguidu la baku ona lezada.

Alegasaun finál
Prokuradór haktuir katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada. Mezmu sira diak malu ona, maibé haree ba volume krime violénsia doméstika ne’ebé sempre aumenta hosi loron ba loron, nune’e atu halo prevensaun ba krime ne’e la akontese tan iha futuru, husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu.

Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok  no diak malu ona ho lezada no promete iha futuru sei la komete tan krime hasoru lezada. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé  kma’an ba arguidu.
Desizaun
Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé produs durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena  arguidu  ho pena prizaun fulan 6 supende ba tinan 1 no selu kustu judisial US$20.00.

3.      Krime ofensa ba integridade fízika grave no krime ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika

Nú. Prosesu                           : 0058/15. BCBCV
Kompozisaun Tribunál       : Kolektivu
Juis                                         : Dr. Hugo da Cruz Pui, Dr. Antonio Fonseca, Dr. Jose Quintao
Prokuradór                            : Dr.  Gustavo A. da Silva Morreira
Defeza                                    : Dr.  Antonio Fernandes
Tipu pena                              : Pena prizaun  tinan 2 fulan 3 suspende ba tinan 2 fulan 3

Iha  28 Setembru   2017, Tribunál Distritál Baucau prezide julgamentu leitura akordaun ba krime ofensa ba integridade fizika grave no krime maus tratus ba kónjuje ne’ebé envolve arguidu GdC hasoru nia feen,  iha  Distritu Baucau.

Akuzasaun Prokuradór
Prokuradór akuza katak iha 21 Jullu 2015, iha tuku 17.00 lokraik, wainhira arguidu ho lezada fila hosi  Kaibada arguidu  ho kondisaun lanu hela. Wainhira to’o iha  uma, sein razaun ne’ebé klaru, arguidu tuda katana ne’ebé arguidu kaer hela ba lezada nia ain-kabun parte loos no rezulta lezada nia ain-urat kotu no kona mós iha ruin, nune’e rezulta ran sai barak. Lezada ba halo tratamentu iha Ospitál Referal Baucau no kontinua ba halo tratamentu iha HNGV Dili no baixa durante fulan ida. Iha fulan Marsu 2015, wainhira lezada toba hela sein razaun ne’ebé klaru arguidu tuku dala 1 iha lezada nia ulun besik matan fukun.

Prokuradór akuza arguidu kontra  artigu 146  letra  (b) KP no  artigu 154 Kódigu Penál kona-ba krime maus tratus ba kónjuje no konjuga ho artigu 2, 3, 35 alinea (a, b) LKVD.

Produsaun ba prova
Iha julgamentu, arguidu deklara katak faktus ne’ebé loos mak akontese iha 21 Jullu 2015, enkuantu faktus ne’ebé akontese iha Marsu 2015 ne’e laloos.  Aleinde ne’e arguidu mós deklara katak diak malu ona ho lezada,  arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál.  Iha parte seluk lezada mós reforsa tan deklarasaun arguidu nian,  katak faktus ne’ebé loos mak akontese iha 21 Jullu 2015,  no lezada nia-ain ne’ebé kanek la fo impaktu ba lezada nia  aktividade.

Alegasaun finál
Prokuradór haktuir katak  arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba arguidu ninia deklarasaun no konfirma mós hosi lezada. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ba krime ofensa ba integridade fizika grave. Enkuantu ba krime maus tratus ba kónjuje husu ba Tribunál atu absolve arguidu.

Defeza konkorda ho alegasaun Prokuradór nian no husu ba Tribunál atu absolve arguidu hosi krime maus tratus ba kónjuje no halo alterasaun jurídika hosi artigu 146 KP kona-ba krime ofensa ba integridade fizika grave ba fali artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples. Tanba lezada nia-ain ne’ebé kanek to’o agora normal no la fo impaktu ba lezada durante hala’o aktividade ruma.

Desizaun
Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé produs durante julgamentu, Tribunál kontinua mantein artigu 146 kona-ba ofensa ba integridade fízika grave no halo alterasaun jurídika hosi artigu 154 KP kona-ba krime maus-tratus ba kónjuje ba fali  artigu 145 KP kona-ba ofensa ba integridade fízika simples. Tanba lezada deklara katak krime ne’e akontese dala 1 deit iha 21 Jullu 2015. Nun’e, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 2 fulan 3 no suspende ba tinan 2 fulan 3.

Ver mais: JSMP Sumáriu Tribunál Distritál Suai Periódu Setembru 2017

No comments: