22 May 2010

Tribunal Omuloga Akordu ba dame entre partes ba kazu Ofensa Integridade Fizika Konjugál

DILI JSMP 21 Maiu 2010 Iha loron Tersa Feira 11 de Maiu 2010 Tribunal Distrital Suai (TDS) la konsege kontinua halo julgamentu ba kazu ofensa integridade fiziku ba kazu ho númeru 58/PEN/2009 husi arguidu TA hasoru vítima EC no RS, ne’ebé akontese iha fulan Abril 2009 nia laran.

Prosesu julgamentu hahú husi tuku 15:15 no konklui iha tuku 16:00. Prosesu julgamentu ne’e dirize husi Juiz singular Dr. José Maria de Araujo, no Prokurador reprezenta hosi Dr. Alfónso Lopes, no Dr. Marcelino Mascarenhas, Dr. Benjamin Barros hanesan eguipa defeza ba arguidu TA.

Ba kazu refere, Tribunal lê deit akordu ba dame ne’ebé mak hato’o husi parte vítima no arguidu hanesan evidensia ba akordu ne’ebé sira konklui ona. Aprosimasaun dalan ba dame ne’e sira hili tanbá parte arguidu no vítima sei iha relasaun familiar.

Maske nun’e JMSP observa katak iha prosesu dame ne’e estraña (ganjil) uitoan, tanbá inisiativa akordu ne’e la’os mai hosi parte interesadu sira, maibe inisiativa ne’e mai fali hosi equipa adovgadu ne’ebé kompostu hosi advogadu Defensoria Publiku no advgadu privadu LBH Covalima iha jurisdisaun refere.

JSMP ejiji ba instituisaun relevantes sira atu hala’o sira nia kna’ar no funsaun ho responsabilidade tuir lei haruka atu nune’e bele hametin justisa ba ema hotu. Tanbá ne’e, JSMP preukupa ho aprosimasaun sira ne’ebé fora ka ses hosi termus judisial ka liu-liu ho intensaun atu ignora prosidimentu ne’ebé mak lolos tenke lao tuir.

Direitór JSMP Luis de Oliveira Sampaio deklara katak mesmu tuir lei fo fatin atu inisia aprosimasaun dalan ba dame, maibe tuir JSMP nia hanoin katak ema ne’ebé iha direitu atu hato’o pedidu ba ema ne’ebé prejudikada hosi aktu ne’e no tenke halo iha prosesu julgamentu nia laran. Tuir Sampaio, nia preukupadu liu tanbá wainhira hala’o akordu ba dame ne’e vítima la hetan asistensia legal ruma atu fasilita nia komprensaun ba akordu dame ne’e nia implikasaun ba justisa.

Iha parte seluk, tuir Advogadu Privadu ne’ebé mak toma konta ba kazu refere, subliña katak kazu ne’e tama kategoria iha violasaun simples no sei prosesa wainhira vítima halo keixa ba autoridade kompetente ba sofrementu ne’ebé nia simu tuir prosidimentu ne’ebé defini iha artigu 145.2 husi Kodigu Penal Timor Leste nian.

Bazeia rezultadu akordu ne’ebé aprezenta hosi vítima ne’ebé mensiona ona iha leten tribunal husu ba arguidu atu la bele repete tan asaun ofensas hasoru vítima tanbá hahalok hanesan ne’e konsidera hanesan aktu kriminal. Tribunal mos subliña katak wainhira vítima halo keixa fali ba hahalok ofensas hanesan mak arguidu sei hetan prosesa tuir dalan justisa fórmal ninian.

Relasionado ho akordu ne’e, Tribunal hatun sentensa absolutóriu ba arguidu bazeia ba pedidu ne’ebé mai husi vítima. Tanbá ne’e antes atu remata prosesu ba dame ne’e, tribunal husu arguidu atu hato’o deskulpa ba ninia asaun ne’ebé halo hasoru vítima iha tinan kotuk.

JSMP observa katak prosesu ba dame ne’e, nu’udar inisiativa advogadu arguidu nian atu ejiji vítima hodi simu pedidu ba dame ho razaun katak sira sei iha relasaun familiar”.

Aktu ne’e bele nota husi asina akordu ne’ebé halao antes julgamentu hahú ne’ebé asina hosi vítima no arguidu hodi justifika nu’udar evidensia atu rekuza fali kazu ofensas refere husi tribunal antes julgamentu hahú.

JSMP sente triste tebes ba asaun husi advogadu ne’ebé mak ejize vítima tanbá tuir JSMP asaun ne’e bele hafóer sentidu justisa ne’ebé justu ba interese vítima nian. JSMP hanoion katak mesmu iha razaun familiar atu justifika aprosimasaun ne’e, maibe JSMP preukupa tanba lei la fo fatin atu halo ida ne’e antes tama ba julgamentu. JSMP konseinte katak so juiz-da-kauza (juiz ne’ebé kaer prosesu) deit mak iha kbit tuir artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun. Maibe posibilidade ne’e so halo deit iha prosesu julgamentu laran depois de konsidera aspeitu no sirkunstansia ba kazu ne’e nia natureza.

JSMP hein katak failansu sira hanesan ne’e sei la akontese tan iha futuru. Tanbá neglensia tekniku sira ne’ebé bele implika ba komplikasaun atu produz justisa no destroi kuadru sistema judisiairu ne’ebé ema hotu tenke respeita no hahi tuir nia dalan.

No comments: