24 April 2010

Arguidu Tentativa Violasaun Seksual Hetan Multa no Sentensa Tinan Tolu Kadeia Suspende ba Tinan Tolu

JSMP Arguidu Tentativa Violasaun Seksual Hetan Multa no Sentensa Tinan Tolu Kadeia Suspende ba Tinan Tolu Abril 2010 - Iha loron 13 fulan Abril 2010, Tribunal Distrital Suai leê leitura no hamonu sentensa ba kazu ho numeru prosesu 43/Pen/07 ba arguidu MAS ne’ebé komete krimi tentativa violasaun seksual hasoru vitima GM iha Suai-Covalima.

Prosesu julgamentu refere diriji husi Juiz Singular Dr. João Paulo Raposa (Juiz Internasional) husi Ministériu Públiku reprezenta husi Dr. Reinato Bere Nahak no arguidu akompaña husi Defensor Públiku Dr. Marcal Mascarinhas.

Iha leitura ba sentensa ne’ebé leê husi juiz ne’ebé diriji julgamentu ne’e haktuir katak, pena ne’ebé hamonu ba arguidu bazea ba faktus no evidensia ne’ebé produs no hetan durante prosesu julgamentu, inklui deklarasaun ne’ebé hato’o iha julgamentu nia laran. Tribunal konsidera faktus provadus mak: arguidu koko hodi halo violasaun seksual ba vitima maibe iha momentu ne’eba arguidu la konsege realiza ninia intensaun tamba vitima rejiste hasoru hahalok ne’e hodi tata iha arguidu nia liman. Provadu mos katak arguidu tuku vitima iha ibun ne’ebé mak rejulta vitima nia nehan fuan tolu monu sai.

Bazea ba faktus no evidensia hirak ne’e, tribunal deside hodi hamonu kastigu ba arguidu, tuir krimi ne`ebé nia komete, bazea ba KUHP Indonesia, ne’ebé nia pena abstrata tinan rua kadeia. Tamba tribunal konsidera sofrementu ne’ebé vitima iha durante akontesimentu ne’e hatudu katak, lei refere la konfortavel atu aplika ba arguidu relasiona ho atitude arguidu nian, nune`e ho medidas hirak ne’e pena ne’ebé tribunal aplika, refere ba Artigu 24 (1) Kódigu Penál Timor Leste) ne’ebé defini katak: iha krimi dolozu ne’ebé bele fo fatin ba pena prizaun ho limite masimu aas liu tinan 3 no iha kazu ne’ebé lei determina maka tentativa bele fo fatin ba punisaun.

Bazea ba provizaun ne’e, tribunal aplika kastigu tinan 3 kadeia, maibe tanba tribunal konsidera arguidu mos hala’o hela servisu ba sosiedade hanesan security nune’e tribunal hola konkluzaun hodi hamonu pena tinan tolu kadeia suspende ba tinan tolu no selu multa ou indemnizasaun ba vitima ho montante osan US $600. Prosesu selu multa ne’e sei selu US $100 kada fulan neen dala ida nune’e to tinan tolu remata, maibe kuandu arguidu la kumpri nia obrigasaun maka iha loron ikus vitima hato’o keisa ba parte kompetente hanesan polisia no Ministério Públiku ho nune’e arguidu bele kumpri fali pena ne’ebé tribunal hatun ona ba nia iha prizaun.

Maske JSMP apresia tribunal nia esforsu tomak atu konklui prosesu ba kazu ne’e, maibe JSMP/WJU hanoin katak, tuir lolos pena ne’ebé tribunal hamonu ba arguidu labele hare ka konsidera deit ba aspeitu interese arguidu nian, maibe konsiderasaun hosi desizaun tribunal nian tenke refleta mos interese vitima nian ne’ebé hetan impaktu direita no prejudika sira nia vida sosiu-umanu iha tempu naruk nia laran.

JSMP observa katak konsiderasaun ne’ebé tribunal refere (servisu ba komunidade nu’udar security) la iha relasaun ho krimi ne’ebé arguidu komete no liu-liu la iha efeitu benifisial direita ba víitima. Maske JSMP respeita medida ba pena ne’ebé tribunal determina, maibe JSMP enkoraza autór tribunal hotu atu konsidera no ejiji atu desizaun tribunal tenke hare ba faktus no evidensia ne’ebé produz iha julgamentu laran. Partikularmente, JSMP enkoraza desizaun tribunal nian tenke refleta esperensia sofrementu husi krimi ne’ebé vitima sira infrenta.

Aleinde ne’e, iha kazu refere, JSMP sente konfundi no la klaru ho artigu ne’ebé Ministeriu Publiku uza hanesan baze akuzasaun no konluzaun ne’ebé mai hosi tribunal. JSMP konfundi no la klaru tanba tuir Kodigu Penal Indonesia ne’ebé regula kona asuntu krimi violasaun seksual tuir Artigu 285 KUHP defini pena moldura abstratu tinan 12 nia laran. Maske nune’e, tanba krimi ne’ebé la realiza ka intensaun hosi arguidu la to’o remata, tanba ne’e, tuir lolos Ministeriu Publiku jonta Artigu 285 no artigu 53 Kodigu Penal Indonesia kona-ba aktu tentativa kriminal. Tuir artigu 53 versikulu (2) Kodigu Penal Indonesia defini: Maksimum hukuman utama, yang diadakan bagi kejahatan dikurangi dengan sepertiganya, dalam hal percobaan. Ho tradusaun gramatiku deit, bele dehan katak; pena abstratu maximu ne’ebe mak atu hamonu ba krimi ne’ebé kometidu, hamenus tiha 1/3, kuandu ne’e tentativa deit).

Maske nune’e, iha leitura ba sentesa la temi artigu saida mak Ministeriu Publiku kaer nu’udar baze legal ba akuzasaun. Maibe kuandu hare fali ba tribunal nia konkluzaun ba sentensa ne’ebé tribunal refere iha nia desizaun, JSMP to’o iha konkluzaun ne’ebé la los ba kazu ne’e. JSMP hanoin katak dala ruma Ministeriu Publiku la uza artigu 285 KUHP Indonesia nu’udar baze legal prinsipal ba akuzasaun no alegasaun final maibe uza fali artigu ofensa korporal simples ne’ebé nia pena abstratu tinan rua resin hanesan saida mak tribunal konfirma ona iha tribunal nia desizaun. Wainhira konkluzaun hipoteza ne’e los, JSMP hanoin katak Ministeriu Publiku no Tribunal falla atu fornese no hametin justisa ba vitima iha kazu refere. JSMP hein katak Ministeriu Publiku no Tribunal tenke ho kuidadu hili no deside artigu ne’ebé apropriadu no relevan tuir sirkumstansia krimi ne’ebé kometidu.

Atu hetan informasaun kompleitu, favor ida kontaktu: Luis de Oliveira Sampaio Direitor Ezekutivu JSMP Kontaktu: 3323883 Email luis@jsmp.minihub.org

No comments: